Veiðigjaldafrumvarp skrúfað í sundur

Atvinnuveganefnd Alþingis hefur í nógu að snúast vegna veiðigjaldafrumvarps Hönnu Katrínar Friðriksson atvinnuvegaráðherra. Við umfjöllun sína þarf nefndin að lesa aragrúa umsagna og taka á móti fjölda gesta til þess að fara yfir athugasemdir og leita úrbóta á frumvarpinu ef þurfa þykir.

Þegar frestur til að skila inn umsögnum rann út á mánudag höfðu borist 46 umsagnir frá hagsmunasamtökum, sveitarfélögum, sjávarútvegsfyrirtækjum, öðrum fyrirtækjum, stofnunum og einstaklingum. Nefndin sendi út 63 umsagnarbeiðnir.

Af innkomnum umsögnum að dæma er samráðsferlið að virka, frumvarpið er skrúfað í sundur og grandskoðað um stórt sem smátt.

Þorri umsagna gagnrýninn

Flestar eru umsagnirnar gagnrýnar. Það á jafnt við um sveitarfélög og hagaðila. Þá lýsir Byggðastofnun þungum áhyggjum af því að veikari byggðirnar verði berskjaldaðar, enda stuðli hækkunin að samþjöppun í greininni.

Öll sveitarfélög nema Vesturbyggð lýsa miklum áhyggjum af neikvæðum afleiðingum fyrir atvinnulíf og fjárhag sveitarfélaga, þar sem sjávarútvegur vegur þungt. Þau sveitarfélög sem skilað hafa umsögn að svo stöddu eru öll á landsbyggðinni.

Auk eigin athugasemda vísa þau flest til umsagnar og greiningar Samtaka sjávarútvegssveitarfélaga, sem finnur að vinnubrögðum ráðherra, sem ekki hafi sinnt lögboðinni skyldu um samráð og gagnaöflun um áhrif frumvarpsins.

Þá er því mótmælt að í mati á jafnréttisáhrifum frumvarpsins sé fullyrt að það hafi ekki mælanleg áhrif á jafnrétti kynjanna, án þess þó að það hafi verið rannsakað. Bent er á stór hluti starfa í fiskvinnslu sé unninn af konum, mörgum hverjum af erlendum uppruna.

Atvinnulíf á einu máli

Velflest hagsmunsamtök í atvinnulífi, verkalýðshreyfing og fyrirtæki lýsa efasemdum um frumvarpið.

Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) skila að vonum langýtarlegustu umsókninni, þar sem bent er á margvíslegar veilur í frumvarpinu, ónóg gögn og röng gögn, en einnig er dregin fram villandi framsetning á forsendum frumvarpsins og hvernig þær voru fengnar.

Samtök atvinnulífsins (SA) benda á að þrátt fyrir að hlutfall veiðigjalds haldist óbreytt (33%) muni það í reynd rúmlega tvöfaldast á tímabilinu 2026-2030. SA benda á að nýtt veiðigjald verði að jafnaði yfir 50% af hagnaði fiskveiða fyrir skattgreiðslur og að samanlagt skatthlutfall með öðrum beinum sköttum geti numið allt að 76%.

Samtök iðnaðarins (SI), Samtök smærri útgerða (SSÚ), Samtök verslunar og þjónustu (SVÞ), Tæknifyrirtæki í sjávarútvegi og Viðskiptaráð Íslands (VÍ) eru öll afar gagnrýnin, efa að frumvarpið sé til þess fallið að ná markmiðum sínum, auki skattbyrði úr hófi, veiki samkeppnishæfni, veiki aðrar greinar og muni draga úr verðmætasköpun. Vinnubrögð við frumvarpsgerðina eru einnig átalin og jafnvel efast um þá útreikninga sem þó komi fram.

Starfsgreinasambandið (SGS) styður sanngjarna gjaldtöku vegna afnota auðlinda, líkt og margir aðrir. Það ítrekar hins vegar áhyggjur af skorti á samráði og greiningu á hagrænum og félagslegum afleiðingum þess, en þar sé atvinnulíf í dreifðum byggðum í augljósri hættu, sér í lagi starfsöryggi fiskvinnslufólks.