Byrjendamistök hjá stjórnvöldum

Ólíklegt er að frumvarp um hækkun veiðigjalda nái uppgefnum markmiðum ríkisstjórnarinnar, en augljóst að það veiki samkeppnishæfni sjávarútvegs og líklegt er að landsframleiðsla dragist saman af þeim völdum. Þetta kemur fram í harðorðri umsögn dr. Ragnars Árnasonar, sérfræðings í sjávarútvegshagfræði, til Alþingis.

Dr. Ragnar sakar stjórnvöld um alvarlegt skilningsleysi á gangverki sjávarútvegs og íslensks hagkerfis. Frumvarpið byggist á röngum forsendum og varar hann við afleiðingunum.

Þjóðhagslega greiningu vantar

Í umsögninni er sérstaklega gagnrýnt að engin þjóðhagsleg greining fylgi frumvarpinu. Það varði þó einn grunnatvinnuveg landsins, sem skili um 7% landsframleiðslu með beinum hætti, en á bilinu 20-30% þegar allt sé talið. Það séu óboðleg vinnubrögð.

Hann nefnir að um 90% fiskafla sé landað utan höfuðborgarsvæðisins, þar sem aðeins um 36% landsmanna búi. Því sé óhætt að tala um landsbyggðarskatt í því samhengi.

Ranghugmynd um „rétt“ verð

Frumvarpið gerir ráð fyrir mikilli hækkun veiðigjalds – hugsanlega 80-100% – með því að reikna upp aflaverð með nýjum viðmiðum. Ragnari þykir afar sérkennilegt að stjórnvöld þykist hafa slíka þekkingu á hagkerfinu að þau viti hvert sé „rétt“ vöruverð. Hann rökstyður að viðmiðin séu röng og eigi við aðra vöru þó að heitið á fiskinum sé hið sama. Það séu „byrjendamistök“ hjá hagfræðimenntuð fólki.

„Það eru því hrein öfugmæli að í því felist einhver leiðrétting að setja verð á lönduðum fiski í Noregi og verð á innlendum fiskmörkuðum í stað gildandi verða til vinnslustöðvar á Íslandi,“ segir í umsögninni.

Einkar skaðleg skatthækkun

Dr. Ragnar bendir á að þegar veiðigjald og tekjuskattar eru samanlögð, taki ríkið nú þegar meira en helming hagnaðar í sjávarútvegi. Með frumvarpinu gæti hlutur ríkisins farið í 70-80%. Það sé fordæmalaus skattlagning framleiðslugreina, sem hafi í för með sér minni fjárfestingu, fjármagnsflótta og minni launagetu. Hins vegar sé líklegt að tekjur ríkissjóðs minnki fyrir vikið er fram í sækir.

Veiðigjald sé því sérlega óhagkvæmur skattur og alls ekki rétt að það sé minna brenglandi en aðrir skattar.

„Fullyrðingar í þá veru virðast byggjast á hagfræðilegri grunnfærni eða hleypidómum en ekki sæmilegri skoðun á hagfræðilegu eðli og rekstraraðstæðum sjávarútvegsins og hlutverki hans í þjóðarbúskapnum.“

Hækkun veiðigjaldsins muni því ekki verða til þess að bæta efnahag landsmanna.

„Þvert á móti mun það minnka fiskveiðiarðinn og þjóðarframleiðsluna og þar með gera þjóðina fátækari í framtíðinni. Langsótt virðist að þetta sé það sem fólkið í landinu vill.“

Veiðigjaldahækkunin muni hins vegar auka hlut ríkisins í minni fiskveiðiarði og sennilega líka hlut þess í minni þjóðarframleiðslu. » 12