Gefur lítið fyrir aðfinnslur Daða

Inga Sæland félagsmálaráðherra segir einhug í ríkisstjórninni um að tengja almannatryggingakerfið launavísitölu þrátt fyrir aðfinnslur Daða Más Kristóferssonar fjármálaráðherra við frumvarp þar um, sem fram komu í minnisblaði ráðuneytis hans til velferðarnefndar.

Hún segir ríkisstjórnina ætla að höggva á „kjaragliðnun“ undangengins áratugar sem hún segir þegar orðna um hundrað og sex þúsund krónur á mánuði hjá fátækasta fólki landsins.

„Við erum að setja fólkið okkar í forgang í stað þess að sitja við kjaraborðið. Við í ríkisstjórninni erum algjörlega einhuga og verulega stolt af þessu og það er gert ráð fyrir öllum kostnaði í fjármálaáætlun. Það verður engin breyting á efnahagsreikningi okkar í kjölfar þessa.“

Í minnisblaði fjármálaráðherra er gert ráð fyrir að kostnaður vegna tengingar bóta almannatrygginga við launavísitölu nemi uppsafnað 10-11 milljörðum króna yfir tímabil fjármálaáætlunar sem er til ársins 2030. Miðað við forsendur fjárlaga 2025 hefði kostnaðurinn orðið 3-4 milljörðum hærri á þessu ári hefðu bæturnar fylgt þróun launavísitölunnar. Bent er á að sú áhætta sé til staðar að þróun vísitölunnar verði umfram það sem nú er spáð og kostnaðarauki muni aukast til samræmis verði það raunin.

„Þetta er bara minnisblað sem ég er ekki að fjalla hér sérstaklega um. Ef einhverjar aukakrónur koma fram sem ekki hefur þegar verið gert ráð fyrir þá verður bara brugðist við því á þeim tímapunkti,“ segir Inga um ábendingar fjármálaráðherra.

Umdeild kjaragliðnun

Þá segir í minnisblaðinu, þvert á orð Ingu um meinta kjaragliðnun, að fjárhæð örorkubóta í ár til einhleyps einstaklings sé 18% hærri en örorkubætur framreiknaðar frá árinu 1997 miðað við þróun launavísitölu og 118% hærri ef miðað sé við þróun vísitölu neysluverðs. En Inga gefur lítið fyrir það og segir blaðamanni að hún verði að spyrja fjármálaráðherra út í þá útreikninga.

„Það breytir ekki þeirri staðreynd að við erum hér komnar sem förum fyrir þessari ríkisstjórn til þess að lyfta upp þeim sem hafa það bágast í samfélaginu,“ segir Inga.

Enn fremur en bent á það í minnisblaði fjármálaráðherra að launavísitala feli í sér ýmsar aðrar breytur en eiginlegar launahækkanir sem skili sér ekki í vasa launþega, svo sem hærra reiknað tímakaup vegna styttingar vinnuvikunnar. Þá feli hún í sér launaskrið t.d. vegna innbyggðra aldurshækkana eða framleiðni- og hagvaxtaraukningar sem kunni að verða á almennum vinnumarkaði en eigi ekki við að reikna inn í breytingar á bótum almannatrygginga.

Spurð hvort til greina komi og gæti verið sanngjarnara að fara frekar blandaða leið vísitölu neysluverðs og launavísitölu, eins og tíðkast í ýmsum þeim löndum sem við berum okkur saman við, til dæmis í Finnlandi þar sem tengingin er 80% við neysluverð og 20% við laun, segir Inga það ekki koma til greina. „Við höfum ákveðið að fara þessa leið og hún verður farin.“

Fjármálaráðherra viðrar aukinheldur áhyggjur af því að tenging bóta við launavísitölu geti leitt til sjálfvirkrar aukningar útgjalda, sem dragi úr möguleikum stjórnvalda til að forgangsraða fjármunum til annarra verkefna og auki hættu á halla og skuldasöfnun, sem er andstætt meginmarkmiðum fjármálastefnu og laga um opinber fjármál. Þá geti tilhögunin torveldað stjórnvöldum að bregðast við efnahagssveiflum.

Inga segist þó engar áhyggjur hafa af sjálfbærni ríkisfjármála í þessum efnum.

„Við verðum hallalaus árið 2027 og það er komið í ljós núna að hagvöxtur er kominn vel yfir 2% á sama tíma og verðbólgan er komin niður í 3,8% samkvæmt nýjustu tölum. Spá Seðlabankans er frá því í dag – beint úr ofninum. Þannig að hér er allt á uppleið!“

Innt eftir því hvort hún sé alveg sannfærð um að rekstur ríkissjóðs verði orðinn jákvæður 2027, í ljósi mikillar óvissu, og hversu naumur spáður afgangur sé, segir Inga:

„Já, hundrað prósent!“