Júníhretið gengur yfir landið á ný

Veðrið í upphafi júnímánaðar hefur svo sannarlega leikið landsmenn grátt og eru margir eflaust farnir að sakna hlýjunnar sem var í maí.

Óveður í júní og hið svokallaða júníhret eru þó ekki óalgeng hér á landi. Morgunblaðið ræddi við Einar Sveinbjörnsson veðurfræðing um þessi mál. „Þegar maður horfir aftur í tímann eru þessi júníhret ekki svo óalgeng en þau eru mismunandi,“ segir Einar.

Veðrið var verra í fyrra

Í júní á síðasta ári skall einnig slæmt hret á landinu. „Hretið sem við fengum á sama tíma í fyrra var heilt yfir verra en það sem nú er í gangi, þar sem það snjóaði meira og það stóð yfir í lengri tíma,“ segir Einar.

„Núna hins vegar einkenndist hretið af því að það náði meira yfir allt landið og því fylgdi líka mikill vindur, en það varð í sjálfu sér aldrei sérlega kalt,“ bætir hann við.

Einar segir hretið helst koma til á Norðurlandi og á Vestfjörðum. „Hretið er algengast þar vegna þess að einkennið á svona júníhretum er að það steypist yfir okkur kalt loft sem kemur frá heimskautinu, annaðhvort frá Austur-Grænlandi eða þess vegna alla leið norður úr Íshafi. Loftið kemur hérna á fleygiferð í suðurátt og lendir á norðanverðu landinu.“

Hann segir að þessi hret séu ekki algengari núna en þau voru og telur það vera algera tilviljun að við séum að fá svona slæm veður tvö ár í röð. „Í báðum tilvikum var það dýpkandi lægð við landið sem átti þátt í því að beina þessu kalda lofti til okkar.“

Í gegnum árin hefur júníhretið verið misvont. Einar segir að eftirminnilegustu júníhretin hafi átt sér stað árin 1959 og 1992.

Þjóðhátíðardagur 1959

Júnímánuður ársins 1959 leið landsmönnum seint úr minni. Júníhretið var verulega slæmt, lægð dýpkaði fyrir austan land sem olli snörpu norðuráhlaupi. Það gerðist svo á þjóðhátíðardegi Íslendinga, 17. júní, að veðrið var gríðarlega slæmt. Mikið tjón varð á fé og fuglar drápust unnvörpum, símamöstur brotnuðu á Norðurlandi og bátur sökk í Siglufirði. Mesta tjónið varð þó þegar bráðabirgðastífla sem sett hafði verið upp í Þingvallavatni brást eftir mikinn öldugang í vatninu alla nóttina og í kjölfarið flæddu um 400 rúmmetrar af vatni á sekúndu niður Sogið og er það mesta flóð í ánni á sögulegum tíma. Mikil snjókoma var um land allt.

Jónsmessuhretið mikla

Árið 1992 kom upp heldur snarpt og leiðinlegt Jónsmessuhret og snjóaði víða á Norðurlandi. Morgunblaðið ræddi einnig við Einar árið 1992.

„Á Íslandi er 1-4 gráðu hiti norðanlands en á Svalbarða, þar sem venjulega er miklu kaldara, er nú 8 gráðu hiti. Loftstraumar á norðurhveli jarðar hafa verið mjög brenglaðir í vor og það hefur valdið afbrigðilegu veðri á mjög stóru svæði. T.a.m. hefur ekki fallið dropi úr lofti í Danmörku og Suður-Skandinavíu í fimm vikur og verið frekar vætusamt við Miðjarðarhaf og jafnvel í Sahara-eyðimörkinni. Þá hefur verið mjög kalt við austurströnd Kanada og varla farið að vora þar enn. Við erum að fá okkar skammt af þessu afbrigðilega veðri,“ sagði Einar þá.

Rólegra veður í kortunum

„Þessi norðanátt mun nú fara að ganga niður en það verður einhver úrkoma fram að helgi, helst á Norðurlandi. Svo er spáð hæglætisveðri á landinu á hvítasunnudag og annan í hvítasunnu, tiltölulega þurrt en sums staðar skúrir inn til landsins. Það verður áfram heldur svalt í veðri en alls ekki kalt,“ sagði Einar í gær um veðurspá landsins á komandi dögum.