Frelsið skilar vexti og árangri í Bandaríkjunum

Ronald Reagan varð fertugasti forseti Bandaríkjanna frá 1981 til ársins 1989, hann var tvö kjörtímabil við völd í Hvíta húsinu. Á því tímabili lækkuðu skattar verulega, afregluvæðing atvinnulífsins jókst og verulega dró úr útgjöldum og umfangi ríkisins. Árangurinn sést bersýnilega á S&P 500-hlutabréfavísitölunni í Bandaríkjunum, sem skilaði 10,3% ávöxtun á ári frá árinu 1982 til ársloka 2024. Þeir þættir sem skiptu mestu máli á þessu fjörutíu ára tímabili voru: Efnahagslegur vöxtur og þá sérstaklega í Bandaríkjunum, mikill vöxtur hjá bestu fyrirtækjunum, tækni, framleiðni og stjórnunarhæfileikar og síðast en ekki síst alþjóðavæðing. Auk þess má gera ráð fyrir því að lækkun vaxta á þessum fjórum áratugum hafi haft mikil áhrif.

Áhersla á vaxtartækifæri og langtímavöxt skilað mestum arði

Velgengni fyrirtækja á undanförnum árum hefur ráðist mun meira af því hvernig stjórnendur ná að koma auga á ný vaxtartækifæri frekar en að hámarka núverandi rekstur, þar sem fjármagnskostnaður hefur verið mjög lágur frá árinu 2009. Ávinningur nýrra vaxtartækifæra hefur verið mun meiri en hægt er að ná fram með hagræðingu í rekstri; þannig hefur áhersla á ný vaxtartækifæri og langtímavöxt skilað mestum arði.

Fjárfesting í nýjum arðsömum vaxtartækifærum hefur skilað mestum arði í umhverfi peningaprentunar og lágra vaxta. Verðbólga í Bandaríkjunum fór úr 10% árið 1980 í 4% árið 1988. Stýrivextir í Bandaríkjunum náðu hámarki árið 1980 í 20% til að ná niður verðbólgu. Frá þeim tíma hefur bandaríski hlutabréfamarkaðurinn verið ansi gjöfull.

Mikilvægasta starf seðlabanka er að verðbólga sé innan verðbólgumarkmiðs til að efnahagsumhverfi sé stöðugt til lengri tíma. Sjálfstæð peningamálastefna næst aðeins með því að einangra hana frá pólitískum skammtímahugleiðingum, en verðstöðugleiki er grundvöllur að heilbrigðu efnahagslífi. Það getur verið sársaukafullt að ná verðbólgu niður og til þess þarf mikla staðfestu til að hækka vexti og halda þeim nægjanlega háum. Á undanförnu hafa vextir hækkað verulega í flestum hagkerfum en voru nálægt núlli eða neikvæðir í rúman áratug.

Fjármagnskostnaður verið nálægt núlli

Í heimsfaraldri juku seðlabankar heimsins peningaprentun verulega til að mæta miklum samdrætti. Framboð fjármagns hefur aukist gríðarlega á undanförnum árum, fjármagnskostnaður hefur lækkað umtalsvert sem hefur gert stórfyrirtækjum kleift að fá lánsfjármagn nánast ókeypis í lágvaxtaumhverfi frá árinu 2009. Í þessu nýja umhverfi hafa fyrirtækjastjórnendur gert lægri ávöxtunarkröfu til fjárfestinga.

Í ljósi framboðs ódýrs fjármagns hafa fyrirtæki lækkað ávöxtunarkröfu sína til fjárfestingarverkefna en að sama skapi hækkað hana þegar vextir hækka, sem útilokar mörg fjárfestingarverkefni. Eftir því sem fjármagn hefur vaxið hefur verð fjármagns lækkað verulega. Fyrir mörg alþjóðleg fyrirtæki hefur fjármagnskostnaður eftir skatta verið nálægt verðbólgu, sem þýðir að fjármagnskostnaður hefur verið nálægt núlli. Öll vel rekin alþjóðleg fyrirtæki hafa þannig fjármagnað sig við kaup á nýjum tækjum, vöruþróun, inngöngu á nýja markaði eða yfirtöku á nýjum fyrirtækjum. Prentun fjármagns, lágir vextir og aukið peningamagn í umferð hefur aukið umsvif til skemmri tíma, en staðreyndin er sú að þjóðríki geta ekki gengislækkað sig til velmegunar og framfara. Á næstu árum má búast við að vaxtastig í heiminum verði að meðaltali í kringum 2-4%, sem mun leiða til hærri ávöxtunarkröfu fjárfesta til fjárfestinga.