Sumir ramba, aðrir vippa, flestir vega salt

Í Hafnarfirði er talað um að ramba eða rambelta, á Ísafirði og í Bolungarvík vippa menn en annars staðar er talað um að vega salt. Svona er eitt af mýmörgum dæmum um það hvernig orðaforði getur verið mismunandi eftir því hvaðan á landinu málhafinn er.

Ása leitar nú slíkra dæma fyrir verkefni sitt sem hlaut styrk við hátíðlega athöfn í Háskóla Íslands úr sjóði Áslaugar Hafliðadóttur í maí. Þetta kemur fram í samtali Ásu Bergnýjar við Morgunblaðið.

„Verkefnið heitir Staðbundinn orðaforði í nútímaíslensku. Ég er aðallega að pæla í nútímamáli og þá frekar hversdagslegum hlutum eða algengum hlutum sem eiga sér ólík heiti á mismunandi stöðum eða landsvæðum,“ segir Ása.

Auk staðbundins orðaforða mun Ása safna upplýsingum um mismunandi kyn eða beygingu eftir staðsetningu.

„Til dæmis er orðið skúr í merkingunni regnskúr ýmist notað í karlkyni á Austfjörðum og Norðurlandi eða kvenkyni eins og á Suðurlandi, Vesturlandi og Vestfjörðum,“ segir Ása Bergný sem er útskrifuð með meistarapróf í almennum málsvísindum frá Háskóla Íslands.

Fjölmörg dæmi á Facebook

Málspjallið, Málvöndunarþátturinn og Skemmtileg íslensk orð eru allt heiti á hópum á Facebook þar sem íslensk málfræði er rædd. Ása Bergný hefur óskað eftir dæmum þar um staðbundinn orðaforða og viðbrögðin hafa ekki staðið á sér. Til dæmis segist Ása hafa fengið yfir 200 athugasemdir við eina færsluna á Facebook.

Hún segist ætla að setja upp vefsíðu á árinu, þar sem fólk getur bætt við dæmum. „Þar ætla ég að reyna að fá sem flesta þátttakendur til að svara spurningum, eins og hvar þeir eru aldir upp, hvar þeir búi og svo hvað þeir eru gamlir,“ segir Ása.

Í framhaldinu segir hún ætlunina vera að þeir svari spurningum um orðanotkun, „eins og að þeir nefni hluti á myndum á nafn,“ segir Ása Bergný.

Gagnvirkt Íslandskort

Ása Bergný segist einnig ætla að afla heimilda annars staðar, eins og í orðabókum og í Talsmálssafni Árnastofnunar, til að búa til netkönnun sem fer í loftið seinna á árinu. Eftir að vefsíðan er komin í loftið og Ása hefur safnað gögnum í dágóðan tíma segist hún ætla að koma gagnvirku Íslandskorti í gagnið, þar sem fólk mun geta smellt á ákveðna staði á landinu og fundið dæmi um orðatilbrigði þaðan. „Eftir því sem dæmin bætast svo við gefur kortið betri mynd af dreifingu orðafo rðans í nútíma ísle nsku,“ s egir hún. Ása Bergný hvetur fólk til þess að bæta dæmum við í athugasemdum við færslurnar á Facebook í áðurnefndum hópum eða senda þau til hennar í tölvupósti á netfangið asabergny@hi.is.