Talið skerða eignarréttindi sjóðfélaga

Forsvarsmenn lífeyrissjóða halda því fram að ef frumvarp fjármála- og efnahagsráðherra um víxlverkun örorkulífeyrisgreiðslna verði óbreytt að lögum feli það í sér skerðingu á eignarréttindum sjóðfélaga og geti leitt til skaðabótaskyldu ríkisins samkvæmt 72. grein stjórnarskrárinnar.

Í umsögnum lífeyrissjóða við frumvarpið til efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis er frumvarpið gagnrýnt og varað við afleiðingum þess verði það lögfest í núverandi mynd. Breytingarnar muni hafa neikvæð áhrif á tryggingafræðilega stöðu einstakra sjóða sem þyrftu að mæta auknum greiðslum örorkulífeyris með því að skerða greiðslur ellilífeyris.

Landssamtök lífeyrissjóða segja að tilfærslan á réttindum sem ætluð eru til greiðslu ellilífeyris yfir til greiðslu örorkulífeyris, sem frumvarpið kveður á um, feli í sér skerðingu á áunnum eignarréttindum sjóðfélaga lífeyrissjóða. Það geti leitt til skaðabótaskyldu og vísa samtökin því til stuðnings til lögfræðiálits Gests Jónssonar hæstaréttarlögmanns frá 11. júní sl.

Með hærri tekjur en áður

Í umsögn Gildis er bent á að breytingarnar hefðu í för með sér að stór hópur yrði með hærri tekjur á örorkulífeyri en hann var með áður á vinnumarkaði. Möguleg bein og óbein neikvæð áhrif á tryggingafræðilega stöðu sjóðsins gætu numið 3,9-5,4% eða sem nemur um 75-105 milljörðum.

Í umsögn Lífeyrissjóðs Vestmannaeyja (LSV) segir að ef skapaðar verði þær aðstæður að öryrkjar hafi hærri heildartekjur á örorkubótum en sem starfandi á vinnumarkaði gætu skapast hvatar sem leiði af sér aukið nýgengi örorku og lakari endurhæfingarlíkur. „Frumvarpið felur í sér eignaupptöku, frá ellilífeyrisþegum til örorkulífeyrisþega sem getur leitt til skaðabótaskyldu skv. 72. gr. stjórnarskrárinnar,“ segir þar.

Örorkutíðni hjá sjóðnum hafi lækkað undanfarin ár en sú þróun geti snúist hratt við þegar fjárhagslegur hvati til að snúa aftur á vinnumarkað verði lítill eða jafnvel enginn. „Til mótvægis yrði ellilífeyrir að lækka. Heildarskuldbinding LSV er um 130 milljarðar kr. Líkleg lækkunarþörf er 5% eða um 6,5 milljarðar,“ segir í umsögn LSV.

Í umsögn Lífeyrissjóðs verslunarmanna kemur m.a. fram að neikvæð áhrif breytinga vegna frumvarpsins, bein og óbein, á tryggingafræðilega stöðu sjóðsins eru áætluð 2,5%.