Þegar Sig­urður Ey­berg Jó­hann­es­son var við nám um­hverf­is- og auðlinda­fræði við Há­skóla Íslands var hann lát­inn mæla vist­sporið sitt, sem hon­um til mik­ill­ar hrell­ing­ar reynd­ist vera fimm­falt stærra en sjálf­bærni­mörk­in leyfa. „Þetta gerði mig for­vit­inn um hvað ég þyrfti að gera til að lifa inn­an mark­anna. Ég varð svo spennt­ur fyr­ir hug­mynd­inni að ég ákvað að láta reyna á þetta, gera vís­inda­lega til­raun um hvort ég gæti lifað sjálf­bæru lífi – og þá var ein­hvern­veg­inn al­veg til­valið að kvik­mynda ferlið um leið,“ seg­ir Sig­urður Ey­berg, leik­stjóri heim­ilda­mynd­ar­inn­ar Maður­inn sem minnkaði vist­sporið sitt.

Mynd­in verður frum­sýnd í næsta mánuði, en að sýn­ingu lok­inni munu Sig­urður, borg­ar­stjór­inn sjálf­ur Dag­ur B. Eggerts­son, dr. Bryn­hild­ur Davíðsdótt­ir, pró­fess­or í um­hverf­is- og auðlinda­fræði, og fleiri góðir gest­ir taka þátt í pall­borðsum­ræðum um efni mynd­ar­inn­ar.

Erfitt að koma lær­dómn­um í orð

Sig­urður seg­ir að mynd­in fjalli um til­raun hans til að lifa sjálf­bær­ara lífi, eða inn­an marka sjálf­bærni líkt og þau eru skil­greind sam­kvæmt vist­spor­inu (e. ecological foot­print). „Hug­mynd­in er sem sagt sú að ef allt mann­kyn myndi lifa inn­an þess­ara marka þá vær­um við ekki að ganga á auðlind­ir jarðar eins og við erum því miður að gera í dag. Í mynd­inni fylgj­umst við með hvernig ég byrja á að mæla vist­sporið mitt, sem reynd­ist vera fimm­falt stærra en sjálf­bærni­mörk­in mæla fyr­ir um, og reyni svo að breyta lífs­stíln­um til að færa hann inn fyr­ir mörk­in. Þannig að við sjá­um vel hvaða þætt­ir vega þyngst, hverju er auðveld­ast að breyta, hvaða áhrif það hef­ur á lífið og svo fram­veg­is. Spurn­ing­in er svo bara hvort þetta sé hægt, og hvort mér hafi tek­ist að kom­ast niður fyr­ir mörk­in,“ seg­ir Sig­urður, sem ját­ar að ferlið hafi verið afar lær­dóms­ríkt þó að erfitt sé að lýsa því.

„Helsti lær­dóm­ur­inn var nokkuð merki­leg­ur, en það er mjög erfitt að koma hon­um í orð án þess að hljóma kjána­lega. En þar sem ég hef nú haft at­vinnu af því að vera kjána­leg­ur þá er ég al­veg til í að reyna. Sko, það sem ger­ist þegar maður fer að hugsa alla sína neyslu út frá hinu stærra sam­hengi um þol­mörk nátt­úr­unn­ar er að maður nálg­ast ein­hvers­kon­ar Zen ástand,“ ját­ar Sig­urður og spyr hvort hann sé far­inn að hljóma kjána­lega. „Með þessu meina ég það að maður kúpl­ar sig svo­lítið út úr hraða og yf­ir­borðsmennsku sam­fé­lags­ins, eða firr­ing­unni, og teng­ist á svo­lítið und­ar­leg­an en afar raun­veru­leg­an hátt nátt­úr­unni. Þessi teng­ing við nátt­úr­una er svo auðvitað teng­ing við sjálf­an þig, þinn innri mann eða dýpra sjálf, forfeðurna og af­kom­end­urna – ófædda eða fædda sem og aðra og þér alls óskylda menn og í raun allt líf á jörðinni,“ ját­ar Sig­urður og velt­ir fyr­ir sér hvort þetta „meiki ein­hvern sens“ líkt og hann orðar það sjálf­ur. „Þetta er í raun sama jafn­vægi og menn ná sem stunda ein­hvers­kon­ar íhug­un, jóga eða eitt­hvað slíkt, reikna ég með.“

„Þessi niðurstaða er svo­lítið skemmti­leg í ljósi þess að ég held að stund­um þegar þessi mál ber á góma þá fari sum­ir í baklás og halda að þeir þurfi á ein­hvern hátt að hætta að lifa eða lifa minna eða smærra eða á ein­hvern hátt draga úr lífs­gæðum sín­um. En þessi upp­lif­un mín seg­ir mér að það er ein­mitt hið gagn­stæða sem ger­ist, menn lifa meira og auka lífs­gæðin svo þetta er í raun nær því að byrja að lifa held­ur en hitt.“

Hvað er um­hverf­is­sóði?

Sig­urður seg­ir ekki hlaupið að því að svara því hvort hann hafi verið um­hverf­is­sóði, enda leggi ekki all­ir sama skiln­ing í orðið.

„Sko, hvað er um­hverf­is­sóði? Það er erfitt að svara spurn­ing­unni nema við séum viss um að við skil­grein­um hug­takið með sama hætti. Í mín­um huga er vand­inn meira sam­fé­lags­leg­ur. Að mínu mati  þurf­um við að breyta sam­fé­lag­inu á þann hátt að það kalli ekki á að við göng­um nær auðlind­un­um en nátt­úr­an þolir. Sjálf­ur hef ég aldrei verið neyslu­frek­ur en á móti kem­ur að ég hef flogið tals­vert og geri enn og það er lík­lega ekk­ert verra en það – miðað við orku­gjaf­ann sem notaður er á flug­vél­arn­ar og hina grafal­var­legu stöðu í lofts­lags­mál­um vegna gróður­húsa­áhrifa.“

Ekk­ert mál að minnka vist­sporið

Aðspurður seg­ir Sig­urður ekk­ert mál að minnka vist­sporið sitt, enda sé það ekki flókið í sjálfu sér. „Já, auðvitað tókst mér að minnka vist­sporið, það er auðvelt. Spurn­ing er svo hvað tókst mér að minnka það mikið? Og jú, eft­ir svona til­raun held ég að menn fari aldrei al­veg til baka, það er ákveðin viðhorfs­breyt­ing sem á sér stað sem geng­ur ekki til baka,“ ját­ar Sig­urður, sem seg­ist ekki hafa verið feim­inn við að op­in­bera sig fyr­ir fram­an töku­vél­arn­ar. „Nei, nei. Enda fannst mér þetta eng­ar stór­kost­leg­ar op­in­ber­an­ir. Beina­grind­urn­ar eru ennþá flest­ar á sín­um stað í skáp­un­um. Viðrum þær í næstu mynd kannski,“ ját­ar Sig­urður kím­inn að end­ingu.

Frum­sýn­ing mynd­ar­inn­ar fer fram í Há­skóla­bíói síðasta vetr­ar­dag, 20. apríl, klukk­an 15.00. Viðburður­inn er hluti af 10 ára af­mæl­is­hátíð náms í um­hverf­is- og auðlinda­fræði við Há­skóla Íslands og verða eins og áður sagði pall­borðsum­ræður að sýn­ingu lok­inni, ásamt veit­ing­um í boði náms­ins. Aðgangs­eyr­ir er eng­inn og all­ir eru vel­komn­ir.

Frek­ari upp­lýs­ing­ar um viðburðinn má finna á Face­book, en þeir sem eru for­vitn­ir geta einnig heim­sótt heimasíðu Manns­ins sem minnkaði vist­sporið sitt. Þá stend­ur teymið einnig fyr­ir söfn­un á Karol­ina Fund til að fjár­magna út­komu heim­ilda­mynd­ar­inn­ar á mynddiska.

Tengd­ar frétt­ir

Hag­sýni

Millj­ón­ir horfa á ís­lenskt „pappa­kassa­af­mæli“

• Upp­skrift af lopa­peysu úr smiðju Heli Nikula
• „Þetta minnk­ar ranga lyfja­notk­un“
• Náði að draga úr mat­ar­kostnaði um 20 pró­sent
• 10 sniðug­ustu sparnaðarráðin í dag

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

• Blogga um frétt