Ertu með fortíðarþráhyggju gagnvart mat?

Ásdís Ósk Valsdóttir.
Ásdís Ósk Valsdóttir.

„Í fe­brú­ar fór ég í mitt þriðja próf hjá Green­fit. Ég var búin að hlakka ansi mikið til því ég kom mjög vel út úr prófi núm­er 2. Ég vissi að ég myndi ekki koma jafn­vel út og síðast og það yrðu miklu minni breyt­ing­ar því það er jú ekki hægt að bæta sig enda­laust en ég hafði ekki mikl­ar áhyggj­ur af því. Ég er að æfa vel, borða rétt og nef­anda eins og eng­inn sé morg­undag­ur­inn. Ég myndi rúlla þessu upp,“ seg­ir Ásdís Ósk Vals­dótt­ir fast­eigna­sali og miðaldra kona í sín­um nýj­asta pistli: 

Ásdís Ósk Valsdóttir árið 2019.
Ásdís Ósk Vals­dótt­ir árið 2019.

Ég fór fastandi í blóðpruf­urn­ar eins og lög gera ráð fyr­ir og fór svo í álags­prófið í vik­unni á eft­ir. Aldrei þessu vant fannst Lukku til­valið að ég myndi kíkja á hana og fara yfir niður­stöðurn­ar. Mér fannst það pínu skrýtið þar sem þetta var jú þriðja prófið mitt og ég vissi nokk­urn veg­inn hvað ég var að fara út í. Við fór­um mjög vel yfir fyrsta prófið enda ekki vanþörf á því. Ég kol­féll á því prófi. Ég kom mjög illa út miðað við konu sem var búin að æfa vel og borða nokkuð rétt í þrjú ár en kannski ekk­ert svo illa út miðað við konu sem var ekki búin að æfa í tutt­ugu ár þar á und­an og borða rangt í ára­tugi.

Fyrst skoðaði ég álags­prófið. Það var ekki al­veg jafn­gott og ég átti von á. Fitu­brennsl­an hafði lækkað frá því síðast en Siggi benti á að ég væri að taka um 0,7 L meira inn í hverj­um anda­drætti sam­an­borið við síðast og það er HUGE. Ég hef í al­vör­unni ekki hug­mynd hvað hann á við en mér finnst þetta hljóma mjög já­kvætt. Einnig var bæt­ing í „respiratory system“ þar sem ég var að halda dýpt­inni mun leng­ur og er skil­virk­ari í hverj­um anda­drætti. Það var líka vel gert sagði Siggi. Sum sé nefönd­un svín­virk­ar. Ég finn það líka í erfiðum hjólaæf­ing­um hvað ég er miklu fljót­ari að ná and­ar­drætt­in­um ró­leg­um eft­ir ógeðsspretti og hvað æf­ing­arn­ar ganga miklu bet­ur. Ég náði til dæm­is að syngja með hverju ein­asta lagi í 80’s hjóla­tím­an­um um dag­inn, sessu­nauti mín­um til mik­ill­ar ánægju. Hann þekkti lög­in ekki eins vel og ég því hann var víst í leik­skóla á þess­um tíma.

Blóðrann­sókn­in ein stór skita

Lukka var líka mjög já­kvæð og byrjaði á að taka fram það væru al­veg góð teikn þarna, til dæm­is héldi áfram að draga úr bólg­um sem er mjög já­kvætt. Svo spurði hún mjög kurt­eisi­lega hvort að ég hefði mögu­lega gert ein­hverj­ar breyt­ing­ar, hef ég haldið sömu línu eða breytt ein­hverju?

Ég er á sex­tugs­aldri og man ekki neitt. Ég man ekki einu sinni hvað ég borðaði í gær. Eina ástæðan fyr­ir því að ég get flett því upp er vegna þess að ég tek mynd af matn­um og set hann í story og highlig­hts á In­sta­gram.

Nei, veistu ég hef nú ekki breytt miklu, búin að vera mjög stapíl sko. Svo skoðuðum við blóðrann­sókn­ina. Ég fékk nett áfall. Hún kom mjög MJÖG ILLA ÚT. Við erum að tala um ef blóðprufa núm­er 2 var 10 þá var þessi svona 2.5, það er fall. Meira að segja þegar ég var í Mennta­skóla var 3,9 fall. Fyrsta hugs­un­in sem flaug í gegn­um haus­inn á mér var: „Það hef­ur orðið rugl­ing­ur á sýn­um.“ Þetta væri svona til­felli eins og þegar börn­um er ruglað á fæðing­ar­deild­inni og þau kom­ast að þessu á full­orðins­aldri. Sýn­in mín myndu finn­ast og allt yrði betra. Svo mundi ég að ég var víst viðstödd álags­prófið, það er til mynd af mér á brett­inu og ég sá líka að blóðpruf­urn­ar mín­ar voru merkt­ar með mín­um nöfn­um. Nei, ekki frek­ar en mér var ruglað sam­an við ann­an nýbura þá var sýn­un­um mín­um ekki víxlað. Hvernig veit ég að mér var ekki ruglað sam­an við ann­an nýbura. Jú ég fædd­ist heima hjá ömmu Hermínu á Dal­vík þar sem það var ófært á fæðing­ar­deild­ina á Ak­ur­eyri þenn­an dag og það var ekk­ert annað barn sem fædd­ist heima hjá ömmu Hermínu þenn­an dag.

Ertu mögu­lega búin að slaka eitt­hvað á?

Lukka sagði að bæði álags­próf­in sem og blóðrann­sókn­in töluðu sama máli. Það benti allt til þess að ég hefði slakað veru­lega á. Mér fannst það ólík­legt. Ég er að borða gíf­ur­lega hollt í morg­un­mat, há­deg­is­mat og kvöld­mat og holl milli­mál inn á milli. Svo ákvað ég að rifja fe­brú­ar aðeins bet­ur upp. Ég átti af­mæli þann fjórða. Mér fannst al­veg að ég mætti leyfa mér smá. Gild­in mín voru svo pottþétt síðast. Það reynd­ist vera þriggja daga slök­un þar sem ég leyfði mér svo að segja allt sem mig langaði í. Svo kom bollu­dag­ur­inn og svo fór­um við Brynj­ar til Ak­ur­eyr­ar á skíði. Ég leyfði mér eitt og annað í Ak­ur­eyri. Á sunnu­deg­in­um fékk ég mér ham­borg­ara og fransk­ar. Ég hafði ekki borðað ham­borg­ara og fransk­ar í 6 mánuði af því að mig langaði ekki í hann. Það var hins veg­ar allt upp­selt á Ak­ur­eyri og það var laust þarna. Ham­borg­ar­inn var mjög góður en það sem ég var búin að stein­gleyma er að þetta kom­bó trigger­ar eitt­hvað í mér og stuttu seinna kom ég við í sjoppu og fékk mér Hafraklatta og Ríssúkkulaði (stein­gleymdi því að ég ætla bara að kaupa Fairtra­de súkkulaði) og fíla­kúlu­poka.

Brynj­ar ákvað að það væri best að segja ekk­ert á þess­ari stundu. Það tók mig þrjá daga að vinda ofan af þessu og tveim­ur dög­um seinna fór ég í blóðpruf­una. Ég mundi líka að ég var hætt að drekka svart te nema í fe­brú­ar var ég far­in að drekka 3 bolla af svörtu tei með mjólk á dag. Ég fékk grein­ingu á mjólkuróþoli fyr­ir langa löngu en mér fannst bara óspenn­andi að taka þær all­ar út það sem eft­ir væri æv­inn­ar þannig að ég leyfði mér þær í hófi. Svo rifjaðist það upp að ég var far­in að stinga upp í mig súkkulaðimola annað slagið. Þannig að þegar ég tók allt sam­an var niðurstaðan sú að fe­brú­ar sam­an­stóð af mjög mörg­um litl­um hlut­um sem eru kannski ekki al­veg að virka fyr­ir mig.

Ég held að hluti af vanda­mál­inu hafi verið að ég of­metnaðist eft­ir annað prófið. Ég kom svo rosa­lega vel út ég hélt að ég væri í betra standi en ég var. Róm var ekki byggð á ein­um degi og eina leiðin er að taka eitt skref til baka og byrja aft­ur af krafti.

Fortíðarþrá­hyggja gagn­vart mat

Ég hef alltaf sagt: „ég er svo hepp­in að eiga ekki fyrri ár­ang­ur í íþrótt­um og þurfa ekki að svekkja mig á ná ekki mín­um besta ár­angri aft­ur.“ Í staðinn nýt ég ferðalags­ins og að bæta út­haldið og styrk­inn.

Ég er hins veg­ar að átta mig smátt og smátt á því að ég hef haft þetta viðhorf gagn­vart mat. Þannig að í staðinn fyr­ir að svekkja mig á að ná ekki leng­ur fyrri íþrótta­afrek­um þá hef ég átt það til að svekkja mig á að geta ekki end­ur­tekið fyrri mat­ara­frek nema leggja heilsu mína und­ir. Það hef­ur innst inni farið gíf­ur­lega í taug­arn­ar á mér að geta ekki borðað það sem ég var vön að borða þegar ég var yngri. Sko, þegar ég var tví­tug gat ég borðað allt sem ég vildi og samt verið grönn. Hvers vegna get ég það ekki leng­ur? Þrátt fyr­ir alla mína vinnu og breyt­ing­ar var ég enn föst í þessu fortíðarsam­bandi við mat. Ég hugsaði ennþá. Ég gat alltaf borðað þetta, af hverju ekki núna. Jú, núna er ég 52 ára með gen sem þola ekki all­an mat. Ég áttaði mig á því að það var ekk­ert annað að gera en að núllstilla viðhorfið og gera breyt­ing­ar eina ferðina enn og njóta þess að laga mig.

Lukka stakk upp á því að ég myndi prófa Veri sír­ita til að mæta blóðsyk­ur­inn. Einnig ætla ég að skrá hjá mér hvað ég borða (ekki magn og þess hátt­ar) held­ur hrein­lega hvaða nær­ingu ég inn­byrði. Þannig ætla ég að finna mína veik­leika og taka þá út einn af öðrum. Enn­frem­ur ætla ég að taka milli­próf fyr­ir blóðsyk­ur og kó­lester­ól til að sjá hvort að ég sé ekki ör­ugg­lega á rétti leið.

Auðvitað er stund­um hund­fúlt að þurfa alltaf að vera á tán­um en ég var með lé­leg­an lífstíl í ára­tugi og það verður ekki undið ofan af öllu á nokkr­um mánuðum. Þetta er ævi­langt verk­efni og ég er til­bú­in í það. Ég veit líka að heim­ur­inn ferst ekk­ert þó að ég eigi slæm­an dag og ég mun halda áfram að leyfa mér eitt og annað. Þetta er lífs­stíll, ekki átak.

Ég á vin­kon­ur sem hafa alltaf haldið sér í kjörþyngd. Þær hafa alltaf stundað hreyf­ingu og þær leyfa sér allt í hófi. Mun­ur­inn á mér og þeim er að ég stundaði enga hreyf­ingu í ára­tugi og ég leyfði mér allt í ÓHÓFI.

Það er hins veg­ar miklu auðveld­ara að detta í fórn­ar­lambs­gír­inn og væla yfir því að ég megi ekki borða allt sem mig lang­ar í þegar ég vil á meðan Sigga get­ur það. Málið er að ég veit ekk­ert um gild­in henn­ar Siggu. Það er mjög hættu­legt að bera sig sam­an við ein­hvern ann­an og svekkja sig á því að þú get­ir ekki eitt­hvað sem ein­hver ann­ar get­ur. Eft­ir að ég fór að bera mig ein­göngu sam­an við sjálfa mig varð lífið auðveld­ara og ég varð miklu ham­ingju­sam­ari.

Einu sinni var diesel miklu ódýr­ara en bens­ín og það pirraði mig oft þegar ég fór og tók bens­ín á minn bíl. Það hvarflaði samt aldrei að mér að setja diesel á bíl­inn minn þó að ég myndi spara smá pen­ing því ég vissi að það myndi fara illa með bíl­inn. Samt set ég allskon­ar ofan í mig sem mín vél þolir ekki af því að mér finnst ég eiga það skilið.

Hver ber ábyrgð á þessu?

Mín til­hneig­ing í gegn­um tíðina var að reyna að skella skuld­inni á ein­hvern ann­an en mig. Það er pínu vesen ef þú þarft að viður­kenna fyr­ir sjálf­um þér ef þetta er al­gjör­lega und­ir þér komið. Hverj­um er eig­in­lega að kenna þetta mat­ar­vesen? Hvers vegna get ég ekki borðað allt sem ég vil, alltaf þegar ég vil?  Ég meina, ég myndi al­veg fíla í tætl­ur að geta fengið mér súkkulaðiköku tvisvar á dag og smá kon­fekt í eft­ir­rétt. Svo­leiðis mataræði væri sko draum­ur í dós. Eins og marg­ir segja: “þú þarft ekki að vinna þér inn fyr­ir kök­unni”. Það er sko hár­rétt. Það þarf ekk­ert að fara út að hlaupa 5 km til að mega borða eina kökusneið. Hins veg­ar gætu innri gild­in mín viljað að ég sleppi kök­unni flesta daga og nyti henn­ar meira hina dag­ana.

Áður en ég tók fulla ábyrgð á mér og minni heilsu var ég búin að reyna ým­is­legt og það eina sem all­ar þess­ar til­raun­ir áttu sam­eig­in­legt var að þær gengu aldrei upp. Ég náði aldrei lang­tíma­ár­angri og sá ár­ang­ur sem ég náði var fljót­ur að fara til baka þegar ég gafst upp. Ég seldi mér að ég væri ein­fald­lega með svona gen, það skipti ekki máli hvað ég myndi gera, ég væri svo óhepp­in með gen. Svo væri ég líka með svaka­lega hæga brennslu. Mín brennsla er ein­fald­lega miklu hæg­ari en ann­ara þess vegna mun ég ALDREI ná ár­angri, al­veg sama hvað ég geri, svo til hvers að reyna það. 30 kíló­um létt­ari neyðist ég víst til að viður­kenna að þetta var alls ekki rétt hjá mér.

Hver ber ábyrgð á þess­um genum eig­in­lega? Er það ein­hver formóðir mín sem kannaði ekki hvort að barns­faðir henn­ar var með góð gen til unda­neld­is? Eru þetta kannski ekki genin? Er þetta upp­eldið? Er þetta álagið á nú­tíma­kon­una? HVER BER ÁBYRGÐINA?

Lengi vel tók ég bara Milli Vanilli á þetta ástand: „Gotta blame it on somet­hing. Blame it on the rain that was fall­ing, fall­ing. Blame it on the stars that didn't shine that nig­ht. Whatever you do, don't put the blame on you. Blame it on the rain, yeah, yeah.“

Það er árs­hátíð, það er bollu­dag­ur, það er kaffi í vinn­unni, það er sauma­klúbb­ur, það eru pásk­ar, það eru jól, ég á af­mæli, krakk­arn­ir eiga af­mæli, ég er í frí, það er rosa­lega mikið álag í vinn­unni, ég átti frá­bær­an dag í vinnu, ég er búin að fara út að hlaupa. ÉG Á SKILIÐ AÐ TRÍTA MIG.

Dag­ur­inn sem ég áttaði mig á því að ég ein bæri ábyrgð á minni heilsu og eng­inn ann­ar var dag­ur­inn sem allt breytt­ist. Það var dag­ur­inn sem ég tók stjórn­ina í mín­ar hend­ur og ég hætti að búa til af­sak­an­ir. Ég á lé­lega daga, ég klikka, planið klikk­ar en það skipt­ir engu máli vegna þess að þetta er veg­ferð út æv­ina og það get­ur eng­inn verið með full­komið líf alltaf.

Hver er ég?

Ég áttaði mig líka á því að ég var búin að vera með „Ég var einu sinni...“ hækju. Ég var einu sinni 95 kíló. Ég gat einu sinni ekki hlaupið milli ljósastaura og í hvert skipti sem ég slakaði á þá gaf ég mér leyfi til þess því að ég var orðinn miklu betri en ég var. Ég er heil­brigðari, ég er í betra formi, ég er létt­ari. Ég áttaði mig á því að ég þurfti að end­urstilla mig. Ég get ekki leng­ur verið að horfa í bak­sýn­is­speg­il­inn hver ég var. Ég þarf að horfa fram á við, hver ég er.

Ég er 52 ára göm­ul kona. Ég er í góðu formi og ég hreyfi mig sex daga vik­unn­ar og stund­um tvisvar á dag. Ég borða hollt. Ég er heil­brigð. Ég er ham­ingju­söm. Ég er  í góðu jafn­vægi. Ég set framtíðar mig í for­gang. Ég er 65 kíló.

Ég er ein­fald­lega ekki leng­ur kon­an sem var einu sinni 95 kíló.

Er þetta ekki gíf­ur­lega dýrt?

Mörg­um finnst það ansi dýrt að ég ætli að fara í test á 3ja mánaða fresti hjá Green­fit. Kost­ar ekki skiptið 60.000 kr. Ekki al­veg, fyrsta skiptið kost­ar 59.900 krón­ur en end­ur­komu­ástands­skoðunin kost­ar 39.900 krón­ur. Þetta eru fimm skipti sem ég ætla að taka á einu ári. Þú þarft svosem ekki að vera á stærðfræðibraut til að reikna þenn­an kostnað út. Þegar ég var að taka til í geymsl­unni í vet­ur fann ég tóma kassa sem voru með merkt­ir. Á þeim stóð: 75 kíló, 80 kíló og 85 kíló. Það rifjaðist upp fyr­ir mér að þetta voru ör­yggis­kass­arn­ir mín­ir. Föt­in sem ég ætlaði að passa í. 85 kíló var svona rokk­andi kass­inn, stund­um komst ég í föt­in úr hon­um og stund­um ekki. 80 kíló var kass­inn sem ég ætlaði að kom­ast í eft­ir næsta kúr og 75 kíló var kass­inn sem ég ætla að passa í þegar allt geng­ur upp og lífið verður dá­sam­legt.

Ég reiknaði þetta aðeins út. Í hverj­um kassa kæmi ég auðveld­lega fyr­ir 30 flík­um. Gef­um okk­ur að hver flík kosti að meðaltali 10.000 krón­ur, þá kostaði inn­hald hvers kassa 300.000 kr. Þegar ég missti 10 kíló eft­ir þrjá mánuði hjá Green­fit fór ég með öll föt­in sem ég tímdi ekki að láta í breyt­ing­ar hjá klæðskera. Það kostaði 117.000 eða næst­um því upp á krónu jafn­mikið og þrjú end­ur­komu­próf hjá Green­fit. Það er gíf­ur­lega dýrt að vera í jojo þyngd. Þú ert stöðugt að kaupa föt og svo pakka þeim niður. Svo þegar þú kemst loks­ins í sömu þyngd aft­ur passa föt­in ekk­ert endi­lega á þig því lík­am­inn hef­ur breyst. Hann er öðru­vísi mótaður en þegar þú keypt­ir föt­in. Þegar ég byrjaði að grenn­ast þurfti ég að end­ur­nýja alla skóna mína. Hvað mein­ar þú, skóna, ekki minnkuðu á þér lapp­irn­ar? Jú heil­an hell­ing, þær stytt­ust sann­ar­lega ekki en þær afþrútnuðu sem þýddi næst­um því heil skó­stærð sem fæt­urn­ir minnkuðu um og all­ir mín­ir skór urðu of víðir. Vitið þið hvað skósa­fn miðaldra konu kost­ar? Tölu­vert meira en test hjá Green­fit get ég sagt ykk­ur.

Þegar ég fékk út úr fyrsta próf­inu og sá hversu mikið ég þurfti að laga ákvað ég að ég myndi gefa sjálfri mér bætta heilsu. Ég ákvað að gefa mér 12 mánuði til að fínstilla mína heilsu og mín gildi. Ég ætla að leysa heilsugát­una og í hvert skipti geng­ur þetta aðeins bet­ur og ég læri meira á hvað ég get og hvað ég má.

Ég veit ekki með þig en ég ætla ekki að horfa í aug­un á 80 ára gömlu mér og segja: "Fyr­ir­gefðu að ég nennti ekki að setja þig í for­gang og hugsa bet­ur um þig. Fyr­ir­gefðu að mér fannst þín heilsa ekki nógu mik­il­væg"

Hægt er að fylgj­ast með veg­ferð Ásdís­ar á In­sta­gram: 

 

 

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert

Spurt og svarað

húðlæknir á Húðlæknastöðinni svarar spurningum lesenda

sálfræðingur á Sálfræðistofunni Sálarlíf svarar spurningum lesenda

einstaklings- og fjölskylduráðgjafi svarar spurningum lesenda

endurskoðandi svarar spurningum lesenda

Klínískur félagsráðgjafi hjá Lausninni

hjúkrunar- og kynfræðingur svarar spurningum lesenda

svarar spurningum um lögfræðileg mál

lýtalæknir svarar spurningum lesenda