„Reykjalundur er mín lífsbjörg“

Erla fór í fyrsta viðtal á Reykjalundi í júní og …
Erla fór í fyrsta viðtal á Reykjalundi í júní og segist vera afar þakklát fyrir hjálpina. Samsett mynd

Erla Kol­brún­ar­dótt­ir hef­ur um ára­bil glímt við matarfíkn og varð hún fyr­ir einelti vegna þyngd­ar á ung­dóms­ár­um sín­um. Erla hef­ur unnið mikla sjálfs­vinnu síðastliðin ár og er í dag í end­ur­hæf­ingu á efna­skipta- og offitu­sviði Reykjalund­ar, en þar er unnið við að aðstoða ein­stak­linga við að bæta og skipu­leggja lífs­hætti sína og fæðuvenj­ur.

Erla hef­ur komið sér vel fyr­ir á Dal­vík og býr þar í dag ásamt sam­býl­is­manni sín­um, Ágústi Bjarka Sig­urðssyni. Hún starfar á íbúðakjarna fyr­ir fatlaða og legg­ur stund á nám í þroskaþjálf­a­fræði við Há­skóla Íslands, en hún á sér stóra drauma, von­ir og vænt­ing­ar um framtíðina.

Borðaði yfir til­finn­ing­ar sín­ar

Erla seg­ist ekki geta bent ná­kvæm­lega á það hvenær henn­ar fíkn byrjaði en að hún hafi ekki verið mjög göm­ul þegar hún byrjaði að leita í mat og sæt­indi til að deyfa ákveðnar til­finn­ing­ar. „Ég var mjög ung þegar ég fór að sækj­ast í mat og borða á þeim tím­um sem mér leið illa,“ út­skýr­ir hún.

„Það tók alls ekki lang­an tíma að þróa með mér óheil­brigt sam­band við mat, ég var með mat á heil­an­um,“ seg­ir hún.

Erla hefur ávallt haft dálæti á tónlist.
Erla hef­ur ávallt haft dá­læti á tónlist. Ljós­mynd/​Erla Kol­brún­ar­dótt­ir

For­eldr­ar Erlu skildu þegar hún var átta ára göm­ul og hef­ur hún lítið átt í sam­skipt­um við föður sinn síðan. Bernsku­dag­arn­ir reynd­ust henni oft og tíðum erfiðir og kyntu und­ir erfiðleika henn­ar með mat.

„Ég fékk reglu­lega að heyra að ég væri feita stelp­an í bekkn­um og skól­an­um. Það var á þess­um tíma að ég byrjaði að þróa með mér matarfíkn og átrösk­un. Sjálf var ég mjög meðvituð um að ég væri of þung, en nokkr­um skóla­fé­lög­um mín­um fannst mjög mik­il­vægt að minna mig á það, reglu­lega,“ seg­ir Erla, en af­leiðing­ar einelt­is og æsku­áfalla hafa fylgt henni úr barnæsku fram á full­orðins­ár.

Hvernig var sam­band þitt við mat á upp­vaxt­ar­ár­un­um?

„Móðir mín, Kol­brún Krist­ín Daní­els­dótt­ir, er mjög fær mat­reiðslu­meist­ari með yfir 40 ára reynslu úr veit­inga­brans­an­um og ólst ég þar af leiðandi upp við mynd­ar­skap í eld­hús­inu, það vantaði ekki,“ út­skýr­ir Erla.

Erla ásamt systur sinni og móður.
Erla ásamt syst­ur sinni og móður. Ljós­mynd/​Erla Kol­brún­ar­dótt­ir

„Sam­band mitt við mat breytt­ist á unglings­ár­un­um þegar ég byrjaði að þéna pen­inga og fór að geta keypt mér sæl­gæti og annað sem mig langaði í. Það sem ég keypti borðaði ég ein­söm­ul og í einni at­rennu þegar eng­inn sá til mín,“ seg­ir hún, en Erla faldi sæl­gæt­is­um­búðirn­ar hingað og þangað þar sem hún skammaðist sín fyr­ir að vera að borða sæl­gæti á virk­um dög­um eða fyr­ir magnið sem hún inn­byrti hverju sinni.

Missti tök­in á heima­vist­inni

Aðeins 16 ára göm­ul flutti hún að heim­an og inn á heima­vist Mennta­skól­ans að Laug­ar­vatni. Óheft frelsið þar reynd­ist henni dýr­keypt þar sem matarfíkn­in ágerðist út í mjög al­var­lega fíkn.

„Ég missti tök­in þegar ég flutti á Laug­ar­vatn. Þarna var ég ein á viðkvæm­um aldri og und­ir niðri kraumaði mik­il reiði og kvíði sem ég hafði ekki náð að vinna úr,“ seg­ir Erla. „Þarna var ég ein að sjá um inn­kaup­in og keypti allt sem ég vildi borða og hámaði það,“ út­skýr­ir hún. Aðspurð seg­ir Erla þetta hafa verið ei­líf­an og oft á tíðum yf­ir­stíg­an­leg­an víta­hring þar sem hún endaði á að svelta sig eft­ir hámið aðeins til að end­ur­taka „leik­inn“ skömmu síðar.

„Þetta var leikþátt­ur og mat­ur var skömm,“ seg­ir Erla, en það var á 18. ald­ursári þegar hún viður­kenndi loks fyr­ir sjálfri sér að hún væri matarfík­ill. „Já, ég glími við matarfíkn og það lýs­ir sér í of­neyslu mat­ar. Þegar mér líður illa þá get ég ómögu­lega slökkt á mat­ar­löng­un­inni. Ég hef keyrt lang­ar vega­lengd­ir eft­ir sæl­gæti, snakki og skyndi­bita,“ út­skýr­ir Erla, en það sem fæst­ir vita er að matarfíkn er geðræn trufl­un og því mik­il­vægt að leita sér aðstoðar.

Aðspurð segist Erla hafa misst tökin á menntaskólaárunum.
Aðspurð seg­ist Erla hafa misst tök­in á mennta­skóla­ár­un­um. Ljós­mynd/​Erla Kol­brún­ar­dótt­ir

Sax­enda-spraut­ur og kúr­ar

Aðspurð seg­ist Erla hafa reynt alla megr­un­ar­kúra und­ir sól­inni og því ákveðið að leita til heim­il­is­lækn­is. „Fyr­ir tveim­ur árum varð ein­hver vit­und­ar­vakn­ing og ég fór að sjá enn bet­ur hversu óeðli­legt og óheil­brigt sam­band mitt við mat var. Á þeim tíma hafði ég ekki hug­mynd um að ég væri að glíma við átrösk­un en vissi vel að ég væri matarfík­ill,“ seg­ir Erla.

„Ég pantaði mér tíma hjá heim­il­is­lækni sem ráðlagði mér að prófa Sax­enda,“ út­skýr­ir hún. Lyfið stuðlar að þyngd­artapi og virk­ar með því að hafa áhrif á viðtaka í heil­an­um sem stjórna mat­ar­lyst­inni og veld­ur því að þú finn­ur fyr­ir seddu­til­finn­ingu og minna hungri. „Það gerði ekk­ert fyr­ir mig enda var átrösk­un­in búin að eyðileggja efna­skipt­in í lík­am­an­um,“ seg­ir Erla.

Í nóv­em­ber á síðasta ári heim­sótti hún lækn­inn á ný þar sem henni fannst hún kom­in á ákveðna enda­stöð. „Það var þá sem ég var kynnt fyr­ir pró­gramm­inu hjá Reykjalundi,“ seg­ir Erla, en frá byrj­un árs 2001 hef­ur offitu­teymi verið starf­rækt á heil­brigðis­stofn­un­inni.

„Sjálf vildi ég for­vitn­ast um efna­skiptaaðgerð en lækn­ir­inn, sem hef­ur reynst mér gríðarlega vel, taldi það skyn­sam­legra að ég fengi hjálp við mein­inu í höfðinu áður en ég færi að gang­ast und­ir aðgerð út af auka­kíló­um,“ út­skýr­ir Erla, en sjálf seg­ir hún aðgerðina hafa verið einu út­göngu­leiðina sem hún sá á þeim tíma.

„Ég er að læra að þróa heil­brigt sam­band við all­an mat“

Erla fór í viðtal á Reykjalundi í júní og í inn­lögn í ág­úst. „Ég var hrika­lega hrædd og stressuð, vissi ekk­ert við hverju ég átti að bú­ast,“ út­skýr­ir Erla.

Hvernig er sam­band þitt við mat í dag?

„Eins og staðan er í dag þá er ég að fá aðstoð við matarfíkn­inni og átrösk­un­inni sem ég er greind með. Ég tel mig vera í bata, en mér hef­ur gengið vel síðustu vik­ur að rétta mig af, hvað varðar mat­ar­venj­ur, borða reglu­lega yfir dag­inn og át­köst­un­um hef­ur fækkað,“ seg­ir Erla.

„Ég borða all­an mat, það eru eng­in boð og bönn. Á Reykjalundi er ég að læra að þróa heil­brigt sam­band við all­an mat. Ég er á byrj­un­ar­reit á minni veg­ferð, á langt í land og veit að ég er ekki „læknuð“, en ég mun halda áfram að vinna í mín­um mál­um,“ út­skýr­ir hún.

Erla seg­ir þess­ar síðustu vik­ur hjá Reykjalundi hafa verið sér ómet­an­leg­ar en hún hef­ur sótt ýmis nám­skeið og hitt fólk í svipuðum spor­um með álíka reynslu­sög­ur.

„Fag­fólkið á Reykjalundi ein­blín­ir á að kom­ast að rót vand­ans. Ég fór á frá­bært nám­skeið sem kall­ast „Svengd­ar­vit­und“ en þar fær maður meðal ann­ars að kynn­ast maga­mál­inu og skilja hvað ligg­ur að baki þess­um ei­lífu mat­ar­hugs­un­un­um,“ seg­ir Erla. 

Erla fór meðal annars í svefnrannsókn á Reykjalundi.
Erla fór meðal ann­ars í svefn­rann­sókn á Reykjalundi. Ljós­mynd/​Erla Kol­brún­ar­dótt­ir

Hvað er þitt helsta mark­mið?

„Ég vil eiga heil­brigt sam­band við mat og hreyf­ingu án þess að spá í því hvað stend­ur á vigt­inni. Ég vil geta öðlast þetta sam­band og viðhaldið því út æv­ina, óháð þyngd eða út­liti,“ seg­ir hún.

Erla seg­ist vera með það á bak við eyrað að fara í efna­skiptaaðgerð á veg­um Reykjalund­ar en ekki fyrr en hún hef­ur heilað meinið í höfðinu. „Sjálf treysti ég mér ekki í aðgerð fyrr en ég er kom­in á rétt spor,“ út­skýr­ir Erla. „Maður verður að borða, ég þarf að læra að borða rétt.“

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert

Spurt og svarað

húðlæknir á Húðlæknastöðinni svarar spurningum lesenda

sálfræðingur á Sálfræðistofunni Sálarlíf svarar spurningum lesenda

einstaklings- og fjölskylduráðgjafi svarar spurningum lesenda

endurskoðandi svarar spurningum lesenda

Klínískur félagsráðgjafi hjá Lausninni

hjúkrunar- og kynfræðingur svarar spurningum lesenda

svarar spurningum um lögfræðileg mál

lýtalæknir svarar spurningum lesenda