Töfrar heilsunnar í hverju Chia-frækorni

Elísabet Reynisdóttir segir chia-fræ vera gómsæt og allra meina bót.
Elísabet Reynisdóttir segir chia-fræ vera gómsæt og allra meina bót. Ljósmynd/Aðsend

Elísabet Reynisdóttir, eða Beta Reynis eins og flestir kalla hana, veit svo sannarlega hvað hún syngur þegar kemur að góðri næringu og heilbrigðum lífsstíl. Í nýjasta pistli sínum fjallar hún um heilsubætandi áhrif chia-fræja.

Það sést vel í bókinni minni, Þú Ræður, hvað ég held mikið upp á chia-fræin, þessi litlu svörtu fræ sem uppruna sinn eiga í Mið- og Suður-Ameríku. Í matarprógramminu sem bókin hverfist um er nefnilega að finna úrval uppskrifta að gómsætum grautum og bústum þar sem chia-fræin fá að leika aðalhlutverkið.

Ótrúlegt en satt þá er ekki lengra en 20-30 ár síðan við hér á hjara veraldar kynntumst þessari ofurfæðu fyrst að einhverju ráði. Í Mið- og Suður-Ameríku er aðra sögu að segja því þar voru chia-fræin t.d. mikilvæg fæða í mataræði Azteka, löngu áður en Kólumbus „fann“ Ameríku. Þar um slóðir hafa fræin líka lengi verið notuð í óhefðbundnum lækningum og talin fyrirtaksuppspretta úthalds, styrks og frjósemi.

Chia-fræ eru alveg einstaklega næringarrík og í raun algjör ofurfæða. Þau eru frábær trefjagjafi en það að borða trefjaríka fæðu er t.d. talin góð vernd gegn ristilkrabbameini. Chia-fræin eru talin geta bætt heilsu hjartans, lækkað kólesterólmagn í blóði, aðstoðað við að stjórna kolvetnaupptöku líkamans og stuðlað að heilbrigði þarma. Þá hjálpa þau til við þyngdartapi, draga úr áhættu á sykursýki og sykurlöngun, og bæta þrek og þol svo um munar. 

Chia-fræ eru meinholl
Chia-fræ eru meinholl

Helstu ástæður þess að chia-fræin eru talin hafa þessi töfrandi og heilsubætandi áhrif eru þau að fræin innihalda:

  • Innihalda mikið af omega-3 fitusýrum, sérstaklega alfa-linólensýru (ALA) sem er mikilvæg fyrir heilsu hjartans. Fáar fæðutegundir gefa þér eins ríkulegt magn af omega-3 fitusýrum og einmitt chia-fræ.
  • Prótein – þess vegna er svo gott að bæta þeim inn í morgunverðinn en próteinríkur morgunmatur gefur þér frábæra orku inn í daginn.
  • Trefjar – trefjarík fæða eins og chia fræ stuðlar að betri meltingu og heilsu þarma.
  • Steinefni - þar á meðal kalk, magnesium, járn og sink.
  • Andoxunarefni – þau hjálpa til við að vernda frumur líkamans gegn skemmdum.
  • B1- B2- og B3-vítamín.

Best er að geyma chia-fræin á köldum, þurrum stað, t.d. í glerkrukku inni í ísskáp. Ég mæli alls ekki með því að borða fræin hörð og beint úr umbúðunum því þau bólgna út þegar þau komast í snertingu við vökva í meltingarveginum.

Áður en þú neytir þeirra er mikilvægt að leggja þau í bleyti, allt frá 10 mínútum upp í yfir nótt, í hlutföllunum 1 msk. af Chia-fræi á móti ½ -1 bolla af vatni.

Chia-fræ geymast í allt að 5-7 daga í ísskáp þegar búið er að bæta þeim út í vökva. Þá er tilvalið að vinna sér í haginn með því að útbúa nokkra skammta af chia graut til að eiga nokkra daga fram í tímann. Út í grautinn getur þú bætt hinum ýmsu ávöxtum, kókosflögum, súkkulaðinibbum eða hverju sem hugurinn girnist, allt eftir smekk og löngun. Chia-grauta er líka hægt að eiga í frysti í nokkrar vikur.

Chia-grautur er gómsætur.
Chia-grautur er gómsætur. Unsplash/Margaret Jaszowska

Fræin hafa þann eiginleika að gleypa mikið af vökva (allt að 10 sinnum sína eigin þyngd) og þegar þau eru sett út í vökva hjúpast þau gellíkum massa. Þetta gel hjálpar til við meltinguna, mýkir hægðir og gefur þér mettunartilfinningu. Gelið sem myndast þegar þau eru sett í bleyti er leysanlegt trefjaefni sem hægir á meltingarferlinu.

Ef þú hefur ekki þegar prófað chia fræin er um að gera að stökkva af stað og bæta þeim inn í dagslegu matarrútínuna þína. Ávinningurinn af því getur verið alveg hreint magnaður.

Hér er uppskrift sem er í bókinni Þú Ræður á bls. 76 og hefur vakið mikla lukku:

Chia-grautur

2 msk. chia-fræ

1/2 - 3/4 bolli vatn

1/2 bolli grískt jógúrt, AB-mjólk eða Kefir

1 tsk. hreint kollagen (má sleppa)

1/2 epli í bitum

1/4 banani í bitum

2-3 msk ber, fersk eða frosin

1 msk. kókosflögur

1 tsk. hunang (má sleppa)

1/4 tsk. kanill

Chia-fræjum, vatni, kollageni, kanil, grísku jógúrt/AB-mjólk eða Kefir blandað saman, og látið standa í a.m.k. 20 mín., helst í kæli.
Banana, epli og hunangi blandað saman og bætt saman við chia-fræ blönduna. Að lokum er berjum og kókosflögum raðað yfir diskinn svo úr verður girnileg og falleg máltíð.

 

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert

Spurt og svarað

húðlæknir á Húðlæknastöðinni svarar spurningum lesenda

sálfræðingur á Sálfræðistofunni Sálarlíf svarar spurningum lesenda

einstaklings- og fjölskylduráðgjafi svarar spurningum lesenda

endurskoðandi svarar spurningum lesenda

Klínískur félagsráðgjafi hjá Lausninni

hjúkrunar- og kynfræðingur svarar spurningum lesenda

svarar spurningum um lögfræðileg mál

lýtalæknir svarar spurningum lesenda