Áföll sem fela í sér missi geta leitt til söfn­un­ar­áráttu sem fel­ur í sér ör­vænt­ingu til að halda í eitt­hvað, skrif­ar Suz­anne B. Phillips, dr. í sál­fræði, í nýrri grein á Psychology Today.

Söfn­un­ar­árátta er skil­greind klín­ískt sem þrálátt erfiði við að losa sig við hluti eða skilja við eig­ur vegna eig­in hug­mynda um að þurfa að geyma. Til­raun­ir til að skilja við eig­ur skapa van­líðan og leiða af sér ákv­arðanir um að bjarga hlut­un­um.

Það sem minna er vitað um er or­sök­in fyr­ir því af hverju fólk hafi söfn­un­ar­áráttu.

Fyr­ir 2013 var söfn­un­ar­árátta tal­in und­ir­teg­und áráttu-þrá­hyggjurösk­un­ar (OCD). Þótt hún sé enn tal­in skyld rösk­un er hún frá­brugðin OCD að því leyti að hamstr­ar­ar hafa ekki uppáþrengj­andi, end­ur­tekn­ar hugs­an­ir í ætt við OCD. Það sem ein­kenn­ir söfn­un­ar­áráttu eru erfiðleik­ar við að sleppa taki á eig­um, óhóf­leg öfl­un nýrra hluta og van­hæfni til að koma í veg fyr­ir óreiðu.

Fyr­ir 2013 var söfn­un­ar­árátta tal­in und­ir­teg­und áráttu-þrá­hyggjurösk­un­ar (OCD). Al­ex­and­er Schimmeck/​Unsplash

Hvað ef söfn­un­ar­áráttu megi rekja til áfalls?

Niður­stöður úr rann­sókn sem var birt í Journal of Anx­iety Disor­ders eft­ir Landau, Lervolino og fleiri (2011) sýna að söfn­un­ar­árátta er aðskil­in rösk­un frá OCD sem staf­ar af reynslu af áföll­um og streitu­vald­andi at­b­urðum í líf­inu. 

Vís­inda­menn­irn­ir Cromer, KR, Schmidt NB og Murp­hy DL (2007) skoðuðu áföll í tengsl­um við söfn­un­ar­áráttu og komust að því að ein­stak­ling­ar með OCD og söfn­un­ar­áráttu voru 24% lík­legri til að hafa greint frá a.m.k einu áfalli á lífs­leiðinni. Ein­stak­ling­ar með söfn­un­ar­áráttu og sem lent höfðu í áfalli voru með enn sterk­ari ein­kenni árátt­unn­ar en þeir sem sögðust ekki hafa lent í neinu áfalli.

Í rann­sókn á söfn­un­ar­áráttu og tengsl­um henn­ar við at­b­urði í líf­inu komust Tol­in, DF, Meunier, Frost, ROI, Steketee og G. (2010) að því að streita og áföll voru al­geng í kjöl­far breyt­inga í sam­bönd­um og að of­beldi í sam­bönd­um hafði sterka teng­ingu við tíma­bil í lífi fólks þar sem það hamstraði hlut­um og ein­kenni söfn­un­ar­áráttu versnuðu.

Of­beldi í sam­bönd­um hafði sterka teng­ingu við tíma­bil í lífi fólks þar sem það hamstraði hlut­um og ein­kenni söfn­un­ar­áráttu versnuðu. Al­ex­and­er Schimmeck/​Unsplash

Söfn­un­ar­árátta sem van­virk lausn við áfalli

Áföll fela alltaf í sér missi, líkt og dr. Phillips grein­ir frá og bend­ir hún á að söfn­un­ar­árátta komi inn til að vega á móti skyndi­legu tjóni. 

„Til að end­ur­spegla per­sónu­leg­an missi safn­ar fólk oft hlut­um sem hafa mik­il­væga til­finn­inga­lega þýðingu, minn­ing­um um ham­ingju­sam­ari tíma, ástkært fólk og gælu­dýr. Þannig hef­ur jafn­vel mann­legri teng­ingu verið skipt út fyr­ir hluti.“

Hlut­ir skapi jafn­vel ör­ygg­is­til­finn­ingu sem gæti virkað sterk­ari en tengsl við annað fólk.

„Þeir sem hafa söfn­un­ar­áráttu reyna oft ár­ang­urs­laust að ná stjórn. Þeir geta ekki stjórnað dag­leg­um at­höfn­um, fresta hlut­um eða verða upp­tekn­ir við hluti sem skipta engu máli í stóra sam­heng­inu. Þeir eiga í erfiðleik­um með að taka ákv­arðanir vegna ótta um að þær séu mis­tök eða valdi tapi á ein­hverju sem hefði getað orðið.“

Að lok­um seg­ir dr. Phillips að með því að skilja bet­ur marg­breyti­leika fólks er hægt að fær­ast nær því að skilja hegðun­ina bak við söfn­un­ar­áráttu og þannig geta vin­ir og ætt­ingj­ar tekið skref í átt­ina að þeim sem ekki geta stigið á móti. 

„Til að end­ur­spegla per­sónu­leg­an missi safn­ar fólk oft hlut­um sem hafa mik­il­væga til­finn­inga­lega þýðingu, minn­ing­um um ham­ingju­sam­ari tíma, ástkært fólk og gælu­dýr. Þannig hef­ur jafn­vel mann­legri teng­ingu verið skipt út fyr­ir hluti.“ Lucia Sor­rent­ino/​Unsplash

Psychology Today

Tengd­ar frétt­ir

And­leg heilsa

Hver er ástæðan fyr­ir ofsa­kvíða?

• Hlyn­ur Krist­inn fagn­ar sex ára edrúaf­mæli
• Hvað er „trauma bond“ og hvernig á að kom­ast út úr því?
• Þegar þolandi kyn­ferðisof­beld­is fær of­urá­huga á kyn­lífi
• Þyk­ist vera veg­an í vinn­unni

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

• Blogga um frétt