Nota AI-spjallmenni í stað sálfræðings

Notk­un gervi­greind­ar (AI), sér­stak­lega spjall­menna á borð við Chat­G­PT, í sál­fræðileg­um til­gangi fer stöðugt vax­andi. Fólk not­ar þessa tækni til að fá ráðgjöf varðandi ýmis vanda­mál, hvort sem er í vinnu, skóla eða einka­lífi. Á und­an­förn­um mánuðum hef­ur umræðan um að nýta spjall­menni sem ókeyp­is sál­fræðiaðstoð blossað upp á sam­fé­lags­miðlum, en í kjöl­farið lýsa sér­fræðing­ar yfir áhyggj­um sín­um. Þótt tækn­in geti verið gagn­leg í ákveðnum til­fell­um fylgja notk­un henn­ar ýms­ar hætt­ur og tak­mark­an­ir.

1 af hverj­um 4 lík­legri til að velja spjall­menni en sál­fræðing

Á TikT­ok má finna fjöl­mörg dæmi um unga not­end­ur sem lýsa reynslu sinni af því að nýta spjall­menni til sál­fræðilegs stuðnings. Í mars síðastliðnum voru tæp­lega 17 millj­ón mynd­bönd birt um þetta umræðuefni.

Sam­kvæmt ný­legri banda­rískri könn­un frá Tebra kem­ur fram að einn af hverj­um fjór­um Banda­ríkja­mönn­um væri lík­legri til að ræða vanda­mál sín við gervi­greind frek­ar en að fara til sál­fræðings. Not­end­ur nefna oft kostnaðar- og aðgeng­isþætti sem ástæður, en spjall­menni eru ókeyp­is, alltaf til­tæk og gagn­rýna ekki eða dæma.

Sér­fræðing­ar hafa áhyggj­ur

Geðheil­brigðis­sér­fræðing­ar hafa í aukn­um mæli varað við því að fólk líti á gervi­greind sem staðgengil fyr­ir menntaðan meðferðaraðila. Dr. Kojo Sar­fo, geðheil­brigðis­sér­fræðing­ur sem prófað hef­ur að nota Chat­G­PT, seg­ir í viðtali við Fox News að spjall­menni geti vissu­lega veitt ákveðinn stuðning en skorti mann­leg­an skiln­ing og getu til að meta aðstæður.

„For­ritið get­ur veitt stuðning og jafn­vel gefið fólki til­finn­ingu fyr­ir því að ein­hver hlusti en það kem­ur aldrei í stað sérþjálfaðs meðferðaraðila sem hjálp­ar þér í gegn­um flókn­ari vanda­mál,“ seg­ir Sar­fo. Hann bend­ir einnig á að spjall­menni geti hvorki greint geðrask­an­ir, ávísað lyfj­um né brugðist við al­var­leg­um krís­um.

Þrátt fyr­ir þess­ar áhyggj­ur viður­kenna sér­fræðing­ar að und­ir ákveðnum kring­um­stæðum geti spjall­menni verið gagn­leg viðbót. Til dæm­is get­ur gervi­greind hjálpað fólki við að und­ir­búa sig fyr­ir heim­sókn til lækn­is með því að lista ein­kenni og áhyggj­ur sem hægt er að ræða bet­ur á fund­in­um sjálf­um.

En sér­fræðing­ar vara sér­stak­lega við að nota spjall­menni til að leita ráða við al­var­leg­um geðræn­um vanda­mál­um. Tækn­in get­ur mis­skilið aðstæður og grein­ir ekki endi­lega hvort um neyðar­til­vik sé að ræða eða ekki.

Fínn plást­ur en eng­in lausn

Hversu gagn­leg eða skaðleg reyn­ist notk­un spjall­menna fyr­ir geðheilsu er ennþá óljóst. Fyrstu rann­sókn­ir benda til þess að áhrif­in séu mis­jöfn. Í ný­legri rann­sókn þar sem rætt var við 19 ein­stak­linga sem höfðu notað spjall­menni í stað sál­fræðings, lýsti meiri­hluti þátt­tak­enda já­kvæðum áhrif­um eins og bætt­um sam­skipt­um við aðra, hjálp við að vinna úr áföll­um og al­mennt betri líðan.

Hins veg­ar voru ekki all­ir á eitt sátt­ir. Einn 27 ára þátt­tak­andi lýsti því að þegar kvíðaköst­in voru verst hefði spjall­mennið reynst ónot­hæft.

Gagn­rýn­end­ur líkja spjall­menn­um við plást­ur sem get­ur stöðvað blæðingu tíma­bundið og jafn­vel auðveldað fólki að taka fyrsta skrefið í átt að frek­ari aðstoð. En að lok­um sé þörf á mennskri hjálp til að veita dýpri og viðeig­andi meðferð.

Með öðrum orðum geta spjall­menni eins og Chat­G­PT verið gagn­legt fyrsta skref eða viðbótar­úr­ræði, sér­stak­lega fyr­ir þá sem hika við að leita hjálp­ar strax. Þau eru alltaf til­tæk, gagn­rýna ekki og geta gefið góð ráð. Þó er ljóst að þau koma ekki í stað menntaðs meðferðaraðila þegar um al­var­leg geðheil­brigðis­vanda­mál er að ræða.

Hér að neðan má sjá nokk­ur TikT­ok-mynd­bönd varðandi umræðuefnið:

• Blogga um frétt