Í Jörfa­túni í Svarfaðar­dal búa hjón­in Sól­veig Lilja Sig­urðardótt­ir og Friðrik Arn­ar­son. Hjón­in tóku fyrstu skóflu­stung­una að hús­inu árið 2002 og fluttu inn tveim­ur árum síðar. Garður­inn í kring fór smám sam­an að taka á sig mynd og er hann sam­eig­in­legt verk þeirra hjóna auk þess sem börn­in þeirra fjög­ur hafa tekið virk­an þátt í garðverk­un­um.

Jörfa­tún stend­ur í litlu hverfi í sveit­inni, um fimm kíló­metra frá Dal­vík, og er hverfið, sem sam­an­stend­ur af um tug húsa, ým­ist kallað Lauga­hlíðin, eft­ir landi jarðar­inn­ar sem hverfið reis á, eða Tjarn­artorf­an, eft­ir kirkju­staðnum Tjörn sem er í næsta ná­grenni. Áður en nýj­ustu ein­býl­is­hús­in fóru að rísa á svæðinu um og eft­ir alda­mót­in 2000 voru þarna aðallega göm­ul tún, mýr­lendi og móar en elsta bygg­ing­in á svæðinu er Sund­skáli Svarf­dæla sem vígður var árið 1929 og stend­ur Jörfa­tún rétt neðan hans,“ seg­ir Sól­veig um hverfið sem þau búa í.

Sól­veig lýs­ir garðinum sem „vill­isveitag­arði“ en hann er um 2.000 fer­metr­ar og er ekki af­girt­ur þannig að hann renn­ur sam­an við nátt­úr­una í kring. „Það er erfitt að ætla sér að vera með fín­an garð þegar alls kyns mis­vel­kom­inn gróður vex allt í kring en við erum ekk­ert að stressa okk­ur of mikið á því þó eitt­hvað flokkað sem ill­gresi vaxi í garðinum enda ekki vinn­andi veg­ur að ætla að losna við það allt. Garður­inn er áhuga­mál okk­ar beggja og við för­um að stúss­ast í hon­um snemma á vor­in og garðverk­in halda áfram allt sum­arið og langt fram á haust. Við tók­um samt strax þá ákvörðun að garður­inn ætti aldrei að verða kvöð enda þurf­um við að sinna ýmsu öðru, vinnu, fjöl­skyldu og öðrum áhuga­mál­um,“ seg­ir Sól­veig.

Nota­legt að heyra gutlið í vatn­inu

Garður­inn í Jörfa­túni hef­ur stækkað smátt og smátt og ef þeim dett­ur eitt­hvað í hug fram­kvæma þau hug­mynd­ir sín­ar þó stund­um líði ein­hver ár á milli.

„Hér er mjög grunnt niður á grjót­urð og nær öll mold til rækt­un­ar hef­ur verið flutt að. Mest höf­um við sótt hingað og þangað úr sveit­inni og flutt heim í kerru. Þær eru ófá­ar hjól­bör­urn­ar sem ekið hef­ur verið hér um garðinn og öllu yf­ir­leitt handmokað en í örfá skipti höf­um við fengið vél­ar í verk, til dæm­is þegar brekk­an aust­an við húsið var löguð til og gerðir tveir stall­ar. Sunn­an við hús hellu­lögðum við pall og stigi geng­ur þaðan niður á flöt sem við sléttuðum en ann­ars er lands­lagið í garðinum að mestu eins og landið lá fyr­ir. Við not­um grjót og timb­ur til að af­marka beð eða hækka þau upp og það þarf auðvitað að laga þau og bæta reglu­lega. Við höf­um yf­ir­leitt verið í fram­kvæmd­um í garðinum á hverju ári þar sem ein­hverju er bætt við eða öðru breytt. Eitt árið var geymslu­hús fyr­ir ýmis áhöld reist, græn­met­is­garði var komið upp og seinna sett­um við upp­byggð beð í hann. Svo byggðum við 15 fer­metra gróður­hús og kofa sem hýsti hæn­ur í nokk­ur ár en gegn­ir núna hlut­verki eldiviðarskúrs. Við kom­um okk­ur upp heit­um potti og steypt­um stétt und­ir hann, elsti son­ur­inn hlóð torf­vegg vest­an við allt húsið fyr­ir tveim­ur árum og við gróf­um snemma fyr­ir lít­illi tjörn sem var klædd með tjarn­ar­dúk. Hún hef­ur tvisvar verið færð vegna annarra fram­kvæmda. Fyrstu árin vor­um við með grjót í botn­in­um en það gerði það að verk­um að meira verk var að hreinsa tjörn­ina svo hin síðari ár er dúk­ur­inn bara ber og það kem­ur vel út. Þar sem tjörn­in er af­rennslis­laus þá höf­um við lít­inn gos­brunn í henni til að koma hreyf­ingu á vatnið og þá þarf ekki að tæma hana eins oft og þrífa en við þurf­um samt að gera það tvisvar til fjór­um sinn­um yfir sum­arið. Mér finnst ósköp nota­legt að heyra gutlið í vatn­inu þegar setið er úti á palli.“

Ekki auðvelt að vera runni eða tré í Svarfaðar­dal

„Við höf­um flutt þó nokkuð af trjá­gróðri ann­ars staðar frá. Flest birki­trén eru ættuð úr veg­könt­um við skógreiti þar sem stóð til að fella þau vegna vega­fram­kvæmda og við feng­um góðfús­legt leyfi til að taka þau upp. Þau voru í kring­um mitt­is­hæð þegar þau voru flutt hingað en hafa tekið við sér hér síðustu ár. Reyniviðartrén eru nær öll sjálfsáð og hafa sprottið upp þar sem fugl­ar hafa skilað berj­um af sér. Sum fá að vaxa óáreitt en önn­ur höf­um við flutt til. Runn­arn­ir og önn­ur tré í garðinum eru aðallega keypt í gróðrar­stöðvum hér fyr­ir norðan og oft er ég með þetta í pott­um fyrst um sinn og svo eru plönt­urn­ar sett­ir niður ein­hvers staðar í garðinum þegar þær stækka. Það er samt ekki auðvelt að vera runni eða tré í Svarfaðar­dal á snjóþung­um vetr­um. Á hverju ári þarf að fjar­lægja fjöld­ann all­an af brotn­um grein­um og hér er lítið um bein­vax­in tré. Sum árin er eins og grein­um hafi verið flett af eins og ban­ana­hýði og verst var þetta óveður­svet­ur­inn 2019-20. Það var samt ótrú­legt hvað greni­trén stóðu þetta af sér, þó þau keng­bognuðu þá voru þau búin að rétta sig af um vorið.“

Lítið er um hefðbund­in blóma­beð í garðinum og seg­ir Sól­veig að óæski­leg­ur gróður taki yfir slík beð. „Blóm­in eru því flest í köss­um eða blóma­pott­um. Ég for­rækta þau inn í gróður­hús­inu og svo fara þau út þegar maður tel­ur það óhætt. Það fara yf­ir­leitt fram heil­mikl­ir flutn­ing­ar á hverju vori þegar pott­ar eru born­ir út og inn úr gróður­hús­inu kvölds og morgna. Þar inni eru viðkvæm­ari kryd­d­jurtir eins og or­eg­anó og rós­marín sem lif­ir stund­um vet­ur­inn af ef því er skýlt. Þar eru líka hind­ber, blá­ber og vínviður sem gef­ur ótrú­lega mikið af sér þrátt fyr­ir að húsið sé óupp­hitað. Eft­ir að blómg­un hefst síðla vors þurf­um við samt að setja upp raf­magns­hita­blás­ara þegar hætta er á næt­ur­frosti. Við rækt­um líka belg­baun­ir og mat­lauka í gróður­hús­inu og erum með nokkr­ar jarðarberja­plönt­ur í pott­um svona til að geta smakkað jarðarber snemma. Ann­ars eru jarðarber­in aðallega í beðum í garðinum. Þar eru líka nokkr­ir rifs­berj­ar­unn­ar og sól­ber­in eru dug­leg að sá sér út. Fugl­arn­ir fá t.d. al­veg heila brekku af sól­berj­um út af fyr­ir sig.“

Líf­ræn rækt­un

„Við setj­um niður kart­öfl­ur á hverju vori en hlut­deild þeirra í græn­met­is­garðinum hef­ur farið minnk­andi og gul­ræt­ur, róf­ur, kál­p­lönt­ur, sal­at og rauðróf­ur fengið meira pláss. Eitt beðið er til­einkað kryd­d­jurt­um eins og nokkr­um gerðum af myntu, sítr­ónu­mel­issu, graslauk og kúmeni en það er mjög dug­legt að sá sér út. Við höf­um aldrei eitrað neitt og not­um bara hús­dýra­áb­urð svo þetta telst lík­lega nokkuð líf­ræn rækt­un. Ég set bara nóg af flau­els­blóm­um með kál­inu og róf­un­um og það hef­ur dugað til að verj­ast kálflug­unni, auk þess sem ég hef akrýldúk yfir plönt­un­um fram á sum­ar.“

Næst á dag­skrá er að bæta við aðstöðuna til að elda úti.

„Við höf­um mikla ánægju af garðinum og verj­um þar ófá­um stund­um. Með aukn­um gróðri hef­ur fugla­lífið auk­ist og það eru alltaf nokk­ur hreiður hér og þar í garðinum, á hús­inu eða kof­un­um. Þegar veður er gott er gjarn­an eldað og borðað úti, jafn­vel yfir vetr­ar­tím­ann. Það er á dag­skránni að koma upp litlu útield­húsi en við not­um ým­ist grill, muurikkapönnu á gasi, pizza­ofn eða eld­stæði við elda­mennsk­una. Það er afar nota­legt að sitja við eld­stæði, ekki síst á síðkvöld­um og hella upp á ketilkaffi, poppa, baka snúbrauð eða bara slaka á og njóta þessa dá­sam­lega út­sýn­is sem við höf­um hér í Jörfa­túni.“