Á vettvangi Evrópusambandsins er sífellt meiri þrýstingur frá umhverfis- og hagsmunasamtökum um að draga úr eða jafnvel banna togveiðar. Þessi samtök hafa náð vaxandi áhrifum innan stefnumótunar ESB og leitast við að þrengja að togveiðum með auknum reglum, fjárhagslegum takmörkunum og neikvæðri umfjöllun. Ísland, sem byggir mikið á togveiðum, gæti orðið fyrir alvarlegum áhrifum ef þessi þróun heldur áfram óáreitt.

Árásir á togveiðar í Evrópu

Mikil umræða hefur verið innan ESB um að minnka togveiðar vegna umhverfisáhrifa þeirra. Hagsmunasamtök, oft studd af öflugum erlendum fjármögnunaraðilum, hafa reynt að knýja fram harðar takmarkanir eða bann á togveiðum í Evrópu, undir formerkjum sjálfbærni. Þessar raddir hafa náð eyrum ráðamanna í Brussel og verið teknar inn í stefnumótun um fiskveiðistjórn.

Á sama tíma hefur Evrópusambandið lagt áherslu á aukið gagnsæi í fjármögnun hagsmunaaðila og áhrifavalda í sjávarútvegi. Þessi nýju lög gætu leitt til þess að sjávarútvegsfyrirtæki sem nýta togveiðar verði undir sífelldri eftirlitslinsu á meðan andstæðingar þeirra fái að starfa óáreittir.

Afleiðingar fyrir Ísland

Íslenskar togveiðar eru burðarás í sjávarútvegi landsins, en ef hagsmunasamtök ná fram kröfum sínum um að draga úr togveiðum í Evrópu, gæti það haft eftirfarandi afleiðingar fyrir Ísland:

1. Minnkaður aðgangur að mörkuðum – Ef ESB samþykkir strangari reglur gegn togveiðum gæti það haft áhrif á sölu íslenskra togveiddra afurða í Evrópu. Lög og reglugerðir gætu orðið strangari og neytendur fengið villandi upplýsingar um sjálfbærni íslenskra veiða.
   
   
2. Aukin stjórnsýslubyrði – Nýjar kröfur ESB um gagnsæi og skýrslugjöf gætu þýtt að íslenskar útgerðir þyrftu að uppfylla sömu reglur og evrópskar, jafnvel þótt Ísland sé ekki hluti af sambandinu. Það myndi þýða aukinn kostnað fyrir íslenskan sjávarútveg.
   
   
3. Skert samkeppnisstaða – Ef togveiðar verða meira skotmark en aðrar veiðiaðferðir, gæti það skekkt samkeppnisstöðu íslensks sjávarútvegs gagnvart löndum sem hafa minna eftirlit með sjálfbærni. Þannig gætu íslenskar útgerðir lent í vandræðum á alþjóðamarkaði á meðan ríki utan ESB sætu áfram með frjálsari reglur.
   
   
4. Fjárfestingar í togveiðum í hættu – Þegar útgerðarfyrirtæki horfa til framtíðar mun óvissan um stefnu Evrópu hafa áhrif á fjárfestingar í nýjum togurum og tæknibúnaði. Ef togveiðar verða sífellt meira álitnar „óæskilegar“ af ráðamönnum í Brussel, gætu íslenskar útgerðir dregið úr fjárfestingum og tap á verðmætasköpun orðið verulegt.
   
   

Hvað þarf Ísland að gera?

Íslensk stjórnvöld og hagsmunaaðilar í sjávarútvegi þurfa að bregðast við áður en of langt er gengið í að þrengja að togveiðum.

* Virkar mótvægisaðgerðir – Ísland þarf að vinna betur að því að kynna sjálfbærni og árangur íslenskra togveiða. Íslenskt kvótakerfi og öflug fiskveiðistjórnun eru fyrirmyndir á heimsvísu og það þarf að koma skýrt fram í allri umræðu á alþjóðavettvangi.

* Öflugri rödd í Evrópu – Þrátt fyrir að Ísland sé ekki í ESB, hefur það hagsmuni af því að taka virkan þátt í umræðunni um evrópskar fiskveiðistefnur. Án sterkrar röddar Íslands gæti verið að nýjar reglur verði samþykktar án þess að tekið sé tillit til íslenskra aðstæðna.

* Samvinna við markaði utan ESB – Ísland gæti aukið áherslu á að tryggja sterka viðskiptasambönd við markaði utan Evrópu, þar sem ekki eru sömu pólitísku þrýstingar gegn togveiðum.

Lokaorð

Árásir á togveiðar eru ekki lengur aðeins fræðileg umræða – þær eru raunveruleg ógn við framtíð íslensks sjávarútvegs. Ef Ísland grípur ekki til aðgerða getur það fundið sig í þeirri stöðu að sjávarútvegurinn verði settur í varnarstöðu á erlendum mörkuðum.

Íslenskar togveiðar eru sjálfbærar og byggja á öflugri fiskveiðistjórnun sem hefur tryggt þjóðinni mikla efnahagslega velsæld. Því er nauðsynlegt að Ísland berjist fyrir sínum hagsmunum, standi vörð um sjávarútveginn og láti ekki hagsmunasamtök sem vinna gegn togveiðum ráða ferðinni í Evrópu.