Marg­ir rugl­ast á sam­kennd og meðvirkni og kannski ekk­ert skrýtið þar sem þetta tvennt er nán­ast það sama í grunn­inn eða kær­leik­ur og samúð. Það verður erfitt að setja mörk og vera á brems­unni þegar þær til­finn­ing­ar eru við völd.

Mun­ur­inn á þessu tvennu er þó sá að sá sem hef­ur sam­kennd­ina veit að stund­um þarf að sýna sjálf­um sér og öðrum hörku og aga til að hleypa að því sem betra er fyr­ir okk­ur inn í lífið. Sá meðvirki vill á hinn bóg­inn taka á sig allt sem gera þarf og verður í leiðinni yfir­keyrði mis­kunn­sami Sam­verj­inn. Sam­verj­arn­ir eiga það nefni­lega til að gera of mikið fyr­ir þá sem eru í erfiðleik­um eða leyfa þeim að kom­ast upp með allt of mikið af rugli og vit­leysu, ein­ung­is í nafni kær­leik­ans og eða sam­kennd­ar en oft og iðulega án ár­ang­urs­ins sem þeir vilja svo gjarn­an ná og sjá.

Við menn­irn­ir erum sér­kenni­lega sam­an­sett­ir. Það er eins og við þurf­um að fá nokkra skammta af mót­læti til að læra og þrosk­ast. Því er sam­kennd­in, eða rétt­ara sagt meðvirkn­in, alls ekki það sem við þurf­um þegar þroska­skeiðin okk­ar birt­ast í formi erfiðleika og umbreyt­inga sem krefja okk­ur þess að við end­ur­fæðumst til nýrr­ar þekk­ing­ar, upp­ljóm­un­ar og til nýrra leiða í líf­inu.

Okk­ur var aldrei lofað að gang­an hér á jörðu yrði átaka­laus og án hindr­ana. Við lát­um stund­um eins og að það sé þannig og neit­um að taka við lær­dómn­um sem í ögun lífs­ins felst. Það er draumastaða mis­kunn­sama Sam­verj­ans sem tek­ur það þá bara að sér. 

Ekk­ert er þó mik­il­væg­ara fyr­ir okk­ur til að efla raun­veru­lega sam­kennd okk­ar og til að við lær­um að greina á milli meðvirkni og sam­kennd­ar en það að horf­ast í augu við ótta okk­ar og van­mátt og sigr­ast á hvoru tveggja. Taka þannig við lær­dómi og þekk­ingu þess sem hef­ur farið í gegn­um eld­inn og get­ur í raun þá fyrst stutt þann sem stend­ur frammi fyr­ir svipuðu verk­efni. 

Ég hugsa að við höf­um flest heyrt orðið „þroskaþjóf­ur“ en það er ein­mitt mann­eskj­an sem tek­ur frá þér ábyrgðina og þrosk­ann sem felst í því að horf­ast í augu við lífið og sjálf­an þig í öll­um birt­inga­mynd­um. Við þekkj­um einnig flest dæmi um mann­eskj­ur sem streða við að halda öðrum á floti með því að taka ábyrðina af þeim. Í flest­um til­fell­um veld­ur það ein­ung­is þján­ingu þess sem ábyrgðina miss­ir. Því fyrr eða seinna kem­ur næsta verk­efni og þá hafa þess­ir ein­stak­ling­ar ekki kjarkinn eða þekk­ing­una sem fæst með æf­ing­unni til að tak­ast á við verk­efnið og þar með missa þeir einnig af sjálfs­virðing­unni sem fæst með því að sigr­ast á þeim verk­efn­um sem við fáum í fangið. 

Með ábyrgðarleys­inu fer líka ákvörðun­ar­valdið. Við feykj­umst um eins og lauf í vindi og lát­um aðra um að stjórna lífi okk­ar. Og líður best ef við get­um bara látið lítið fara fyr­ir okk­ur og höf­um fá orð um að taka ábyrgðina eða nýta ákv­arðana­frelsið sem okk­ur var gefið í vöggu­gjöf. Þannig verðum við að leik­brúðum í dúkku­leik­húsi þeirra sem um stjórn­artaum­ana halda en miss­um því miður af okk­ar eig­in draum­um, von­um og vænt­ing­um til lífs­ins í leiðinni.

Nátt­úr­an og sagna­menn/​kon­ur ald­anna hafa verið dug­leg við að sýna okk­ur ágóðann sem fæst af erfiði og ábyrgð þegar tek­ist er á af ein­urð við erfiðleik­ana/​verk­efn­in og fjöld­inn er til af tákn­ræn­um sögn­um um upprisu og end­ur­nýj­un sem hef­ur haft betri tíð og auk­inn þroska í för með sér.

Lík­lega er sag­an um Jesú á kross­in­um fræg­ust, ásamt sög­un­um um fugl­inn Fön­ix.

Fön­ix­inn var stór, fal­leg­ur sagna­fugl sem var sagður getað lifað í 500 ár. Þegar fugl­inn fann að tími var kom­inn á það að hann dæi, þá flaug hann til Egypta­lands, bjó þar til hreiður og lagði eld að því. Úr ösk­unni átti svo að rísa nýr Fön­ix. Fön­ix­inn er nefnd­ur bæði í grískri og róm­verskri goðafræði og í báðum þess­um trú­ar­brögðum var guð sól­ar­inn­ar táknaður með eld­fugl­in­um Fön­ix.

Þessi saga minn­ir mig á þau tíma­bil þar sem við breyt­umst og sjá­um lífið frá öðru sjón­ar­horni og þurf­um að ganga í gegn­um eld og brenni­stein til að skapa okk­ur nýtt og fal­legt líf úr leif­un­um af því gamla.

Svo má ekki gleyma því hvernig nátt­úr­an gef­ur okk­ur einnig sömu fyr­ir­mynd­ina eins og til dæm­is með til­vist og lífi am­er­íska arn­ar­ins en saga hans er góð tákn­ræn mynd fyr­ir okk­ur þegar við stönd­um frammi fyr­ir erfiðum og oft sárs­auka­full­um ákvörðunum fyr­ir líf okk­ar.

Sag­an um örn­inn sem get­ur get­ur lifað í allt að 70 ár er mjög merki­leg fyr­ir margra hluta sak­ir. Til að ná þess­um 70 árum þarf örn­inn að taka mjög svo erfiða ákvörðun á 40. ald­ursári. Þá get­ur lang­ur og sveigj­an­leg­ur gogg­ur arn­ar­ins ekki leng­ur gripið bráðina sem hann veiðir sér til mat­ar, því að gogg­ur­inn verður bit­laus. Hann nær ekki að hreinsa fjaðrir sín­ar með hon­um sem veld­ur því að hann á erfitt með flug. Því hef­ur hann á þess­um tíma­punkti hann aðeins um tvennt að velja - að deyja, eða fara í gegn­um sárs­auka­fullt breyt­inga­ferli sem felst í því að slá goggn­um við stein þar til hann hef­ur náð að rífa hann af sér. Eft­ir það sárs­auka­fulla ferli þarf hann að bíða eft­ir því að nýr gogg­ur vaxi. Þá fyrst get­ur hann hreinsað fjaðrir sín­ar og hafið sig til flugs á ný.
Þetta ferli tek­ur 150 daga eða 5 mánuði en hann fær í staðinn að lifa í um það bil 30 ár til viðbót­ar.

Þetta lífs­hlaup arn­ar­ins finnst mér góð lík­ing við líf okk­ar mann­anna. Því það er erfitt að standa upp eft­ir áföll og erfiðleika og fara á fæt­ur hvern morg­un staðráðinn í því að gera dag­inn góðan þrátt fyr­ir erfiðar aðstæður í líf­inu og það get­ur verið langt, ein­mana­legt og sárs­auka­fullt ferli.

Þeir sem farið hafa í gegn­um heilsu­brest, skilnað, missi og fleira vita vel hvað ég er að tala um. Að hefja lífið að nýju er eins og reyna að smíða eitt­hvað gott úr sárs­auk­an­um og taka ákvörðun um að gera það sem þarf til þess að gera lífið gott á ný, einn dag í einu. 

Í því ferli þurf­um við ekki á „þroskaþjóf­um“ að halda held­ur sam­kennd sem seg­ir „þú get­ur þetta“ og „ég stend með þér í þeim ákvörðunum sem þú tek­ur“, „eltu draum­ana þína“ og „ég er til staðar“ því að okk­ur þykir öll­um gott að hafa hönd til að grípa í stöku sinn­um þegar á móti blæs.

Örn­inn er einnig góður kenn­ari í ómeðvirkri sam­kennd sem þekk­ir erfiðleika lífs­ins og á nægj­an­lega ást til unga sinna til að treysta þeim fyr­ir því að tak­ast á við lífið á eig­in veg­um. Þegar kom­inn er tími á að ung­arn­ir fari úr hreiðrinu, sting­ur örn­inn odd­hvöss­um grein­um, sem áður stóðu út úr hreiðrinu, inn á við svo að það fari nú afar illa um ung­ana. Svo illa að þeir vilji helst yf­ir­gefa hreiðrið og fljúga sjálf­ir út í hinn stóra ógn­væn­lega en þó dá­sam­lega heim.

Til að kenna þeim að fljúga og bjarga sér fleyg­ir örn­inn þeim fram af bjarg­brún­inni (arn­ar­hreiðrin eru á hæstu tind­un­um)og gríp­ur þá ekki fyrr en þeir eru um það bil að snerta jörðina. Þetta ger­ir hann aft­ur og aft­ur þar til þeir hafa lært að fljúga sjálf­ir.

Dá­sam­leg­ur tær kær­leik­ur þarna á ferð. Kær­leik­ur sem veit að stund­um þarf sam­kennd­in að hafa birt­inga­mynd hörk­unn­ar og jafn­vel grimmd­ar til að hún skili því besta fyr­ir þann sem við elsk­um og vilj­um aðeins það besta fyr­ir.

En til að enda þenn­an pist­il, þá segi ég bara að lok­um:

Gangi þér vel les­andi góður, að tak­ast á við lífs­verk­efni þín og að njóta ávaxt­anna sem fæðast af erfiði þínu. Ávaxta sem verða lík­lega í formi styrks, hug­rekk­is, auk­ins sjálfs­trausts og gleði þess sem veit að þetta erfiði var allt þess virði að lok­um.

Ef ég get verið þér inn­an hand­ar í þínum lífs­ins verk­efn­um þá er ég, eins og alltaf, aðeins einni tímapönt­un í burtu frá þér.