Linda Bald­vins­dótt­ir markþjálfi og sam­skiptaráðgjafi hjá Mann­gildi skrif­ar um ótt­ann sem býr innra með fólki. Ótt­ann við að já þegar þú mein­ar nei. 

Ég held að við flest lend­um í þeim aðstæðum að okk­ur finnst betra að þegja en að segja það sem okk­ur býr í brjósti. Lík­lega erum við þó ekki ánægð með okk­ur þegar það ger­ist. Hvers vegna erum við átaka­fæl­in? 

Jú, lík­lega eru nokkr­ar ástæður fyr­ir því og er meðvirkni að mínu mati söku­dólg­ur­inn í mörg­um til­fell­um þar.

Við vilj­um ekki búa til leiðindi í vina­hópn­um, sam­band­inu eða fjöl­skyld­unni með því að fara gegn skoðun eða orðum sem gætu búið til aðstæður sem skaða okk­ur fé­lags­lega eða hafa af­leiðing­ar með ein­um eða öðrum hætti.

Við vilj­um til­heyra, vera elskuð og dáð. Við för­um nokkuð langt í sum­um til­fell­um til þess að ná því tak­marki okk­ar.

Við erum með gott dæmi þessa dag­ana þar sem meiri­hlut­inn þegir þunnu hljóði í sam­fé­lag­inu yfir ýmsu sem geng­ur þar út í öfg­ar. Við þegj­um vegna þess að við vilj­um ekki styggja neinn og eig­um erfitt með að fá þann stimp­il að vera tal­in for­dóma­full, skiln­ings­vana eða gam­aldags.

Við þegj­um vegna þess að kannski var okk­ur kennt í æsku að það væri betra að láta eins og fíll­inn væri ekki í her­berg­inu og til að sleppa við refs­ing­ar af ýmsu tagi.

Við lærðum að þegja því að það er bara svo ótrú­lega vont að vera með sam­visku­bit yfir því að hafa aðrar skoðanir en þeir sem í kring­um okk­ur eru og að vera álit­in skrýt­in, upp­reisna­gjörn nú eða vand­ræðasegg­ir.

Þeir sem eru haldn­ir full­komn­un­ar­áráttu þegja líka oft vegna þess að þeir vilja ekki lenda í því að hafa rangt fyr­ir sér eða verða sér til minnk­un­ar með ein­hverj­um hætti, það væri herfi­leg staða fyr­ir þá og því þegja þeir frek­ar.

Átaka­kvíði er til og hann lýs­ir sér til dæm­is með því að við get­um fundið fyr­ir ótta fyr­ir, á meðan og eft­ir átök og því er lík­leg­ast að við forðumst þau al­veg.

Þegar við erum hald­in þeim kvíða tök­um við ekki á því þó okk­ur sé mis­boðið eft­ir að við sjálf eða eig­ur okk­ar hafa verið van­virt­ar með ein­hverj­um hætti. Við tök­um ekki al­var­legu sam­töl­in í sam­bönd­um okk­ar og sam­skipt­um sem get­ur orðið að al­var­legri hindr­un á heil­brigði þeirra og ham­ingju. 

Flest sam­skipti inni­fela í sér átök af ein­hverju tagi hvort sem þau eru per­sónu­leg eða fag­leg og það er nauðsyn­legt að taka sam­talið þegar okk­ur er mis­boðið með ein­hverj­um hætti og standa með sér til að halda í sjálfs­mynd­ina og til að vera við stjórn í eig­in lífi.

Hvernig ætl­umst við til að öðlast ham­ingju þegar við finn­um ekki og vit­um ekki hvar mörk­in  okk­ar liggja? 

Það er gott fyr­ir þá átaka­fælnu að skoða hvers vegna þeir eru átaka­fæln­ir og þá er gott að spyrja sig spurn­inga eins og; 

• Hvað varð til þess að ég fór að ótt­ast átök? hvað gerðist og hvaða af­leiðing­ar urðu?
• Hvernig geng­ur mér að þiggja og taka við hrósi?
• Er ég nóg?
• Tel ég að ég sé ekki nógu vel gef­in/​n til að tala fyr­ir máli mínu eða skoðunum?
• Líður mér best þegar ég er í umönn­un­ar­hlut­verki eða þegar ég er að fórna mér á ein­hvern hátt? Hvaða umb­un fæ ég út úr því frá um­hverf­inu?
• Ótt­ast ég hvað ger­ist ef ég kem mér út úr sam­band­inu, vina­hópn­um eða segi upp vinn­unni? Ef svo er hvers vegna? Hvað ger­ist við það?

Þetta eru nokkr­ar af mörg­um spurn­ing­um sem er gott að spyrja sig og svo er um að gera að æfa sig í því að standa fyr­ir sínu.

Gott er að byrja með ein­hverju smáu eins og því að nota styrkj­andi setn­ing­ar „ég upp­lifi“ eða „mér finnst“ í stað „þú“ setn­inga eft­ir að þú ert búin að greina vel hvers vegna það skipt­ir þig máli að ræða mál­in.

Eins er gott að gera sér grein fyr­ir því hvaða til­finn­ing­ar þú ert að upp­lifa og hvaða breyt­ingu viltu sjá í sam­skipt­un­um.

Við upp­lif­um sum að það geti kostað okk­ur sam­bands­slit, vinaslit eða annað ef við opn­um okk­ur og töl­um um fíl­inn í stof­unni, en í flest­um til­fell­um og að minnsta kosti í þeim til­fell­um þar sem heil­brigði rík­ir þá er því tekið vel og af skiln­ingi þegar við opn­um á umræðuna og lýs­um til­finn­ing­um okk­ar.

Þar er hlustað og stutt við drauma og þar er ekk­ert annað í boði en full virðing fyr­ir til­finn­ing­um beggja aðila og þá er ég ekki ein­ung­is að tala um para­sam­bönd í þessu til­liti.

Þar sem óheil­brigðið rík­ir hins­veg­ar er okk­ur kennt að það að hafa til­finn­ing­ar og skoðanir eða drauma og vænt­ing­ar er ekki í boði og kost­ar yf­ir­leitt refs­ingu í einu eða öðru formi ef við tjá­um okk­ur um það. Þar eru aðstæður sem eng­inn ætti að bjóða sér uppá því að við eig­um öll skilið að fá virðingu og fal­lega fram­komu að ég tali nú ekki um að fá hlust­un og stuðning við líðan okk­ar og þroska ef við ætl­um að lifa í heil­brigðum sam­skipt­um. 

Ef við erum í óheil­brigðum sam­skipt­um þá erum við lík­lega alin upp við röng sam­skipta­mynst­ur eða höf­um reynslu af því að það sé í lagi að koma fram við okk­ur á ein­hvern óboðleg­an hátt.

Við höf­um þá einnig séð að það að standa með sjálf­um sér hef­ur haft af­leiðing­ar og að þeir sem þögðu fengu mestu at­hygl­ina ást­ina eða fengu að til­heyra hópn­um. Hver svo sem umb­un­in hef­ur verið þá hef­ur hún verið þess virði að láta sjálf­an sig af hendi, þegja og verða fram­leng­ing af ann­arri mann­eskju til að líða vel í augna­blik­inu og að fá að til­heyra.

Ég verð að hvetja þig, ef þú ert átaka­fæl­inn, til að taka til í til­veru þinni því það að þegja og ekki segja mun valda óham­ingju með ein­hverj­um hætti í lífi þínu á ein­hverj­um tíma­punkti.

Flótta­leiðirn­ar sem notaðar eru til að taka á þeirri óham­ingju eru til dæm­is alls kon­ar fíkn­ir sem valda svo ein­ung­is meiri van­líðan og tján­ing­ar­leys­inu fylg­ir einnig oft þung­lyndi, kvíði og margt annað böl sem tek­ur frá okk­ur ham­ingj­una, svo ég hvet þig-ekki gera ekki neitt!

Það er fullt af góðu fag­fólki sem er til­búið til að aðstoða við allt sem viðkem­ur okk­ar and­legu og lík­am­legu heilsu svo að það er ekki eft­ir neinu að bíða, því að lífið er núna og fíll­inn þarf að fara út úr stof­unni til að heil­brigðið geti ríkt í sam­skipt­um okk­ar.

Eins og alltaf er ég bara einni tímapönt­un í burtu frá þér ef ég get aðstoðað þig við þín lífs­ins mál­efni,og ef lífið er ekki eins og þú vilt hafa það þá er ekk­ert annað að gera en að breyta því!