Smartland Mörtu Maríu | Samskipti | mbl | 29.3.2025 | 10:00

„Langstærstur hluti para á í erfiðleikum með kynlíf“

Stærstur hluti þeirra para sem leita ráðgjafar hjá Theodór Francis Birgissyni á í vandamálum með kynlíf, sem stafar af samskiptaleysi, líkt og hann segir frá. Ljósmynd/Aðsend

„Aftenging mannsins hefur aldrei verið jafn mikil eins og nú, þegar maðurinn hefur aldrei haft jafn mikil tækifæri til að tengjast á þann hátt sem dýrategundin Homo Sapiens hefur líffræðilega þörf fyrir,“ segir Theodór Francis Birgisson, klínískur félagsráðgjafi hjá Lausninni, fjölskyldu- og áfallamiðstöð.

Theodór hefur starfað nánast eingöngu við pararáðgjöf síðustu fimmtán árin. Hann segir að algengasta vandamálið í samböndum, sem kemur inn á borð til hans, sé samskiptaleysi.

Sem ráðgjafi getur Theodór ekki sagt fólki að fara í sundur en hann hefur fundið sig knúinn til að segja: „Ég sem þerapisti ég sé ekki forsendurnar fyrir því að þið getið látið þetta ganga.“ Jonathan Borba/Unsplash

600 einstaklingar í mánuði

Til Lausnarinnar leita um 600 einstaklingar á mánuði, að sögn Theodórs, og það er einfaldlega því „fólk er ekki að tala saman“.

„Langstærstur hluti para á í erfiðleikum með kynlíf og það snýst alltaf um það að við getum ekki talað um kynlífið, um hvað okkur langar eða langar ekki og við nálgumst ekki hvort annað eins og við þyrftum.“

Theodór segir þarfirnar í samböndum óuppfylltar vegna samskiptaleysis.

„Það að ég komi berrassaður úr sturtu þýðir ekki endilega að mín heittelskaða verði spólgröð af að sjá mig þótt hún elski mig mjög mikið. En stundum lætur fólk eins og það sé stórtjón að hinn aðilinn stökkvi ekki til af litlu tilefni.“

Í venjulegum mánuði hjá Lausninni leita þangað um 500 pör vegna vandamála í sambandinu. Alexas_Fotos/Unsplash

Samskiptaleysið leiðir ekki eingöngu af sér ágreining í kynlífi heldur er einnig algengt að ágreiningur um fjármál og verkaskiptingu heima fyrir sé deiluefni.

Spurður um af hverju samskiptaleysið stafi og hvort það hafi aukist vegna samfélagsmiðla svarar Theodór að það hafi ekki aukist en stafi af öðrum þáttum en áður. „Eitt af því sem veldur miklum vandamálum er að parið aftengist hvort öðru, vegna áreitis í vinnu, barna, fjármála og vegna alls konar mála.“

Vandamál sem einfalt er að leysa en ekkert endilega auðvelt, að sögn Theodórs.

„Það er almennt viðurkennt að mannskepnan hefur aldrei verið eins lítið tengd öðrum einstaklingum eins og núna. Það er miklu meiri aftenging í samfélaginu í dag en nokkru sinni áður,“ útskýrir Theodór og bætir við að verulega skorti á mikilvæga þætti eins og samskipti, nánd og jafnvel vináttu.

„Aftenging mannsins hefur aldrei verið jafn mikil eins og nú, þegar maðurinn hefur aldrei haft jafn mikil tækifæri til að tengjast.“ Priscilla Du Preez CA/Unsplash

Hlutfall sambandsslita og hjónaskilnaða

„Við fylgjum nánast módeli vestrænna samfélaga þegar kemur að hjónaskilnuðum. Við vitum ekki nákvæmlega hver skilnaðartíðni er vegna þess að hátt hlutfall para er ekki skráð. Hins vegar vitum við að skilnaðir í skráðum samböndum sé um 36% á ári,“ segir Theodór þegar hann er spurður um skilnaðartíðni hérlendis.

Hann áréttar að hægt sé að bæta 14% óskráðra para við heildarskilnaðartíðni og þar með fer hlutfallið upp í 50%.

„Svo þú sérð að eitt af hverju tveimur pörum skilur. Hinn helmingurinn heldur áfram og þar má áætla að u.þ.b helmingurinn séu óhamingjusöm sambönd.“

Fjórir þættir eru líklegri en aðrir til að setja sambönd á hliðina, eins og gagnrýni og vanvirðing, sem er það hættulegasta. Caleb Ekeroth/Unsplash

Spurður segist Theodór alveg hafa hitt pör sem hefðu aldrei átt að vera saman.

„Þetta eru ekki vísindi heldur reynsla. Ég starfaði áður sem prestur svo ég hef góða reynslu af að vinna með fólki. Ég get sagt að um 5-10% para séu mistök.“

Sem ráðgjafi getur hann ekki sagt fólki að fara í sundur en hann hefur fundið sig knúinn til að segja: „Ég sem þerapisti ég sé ekki forsendurnar fyrir því að þið getið látið þetta ganga.“

En sá hluti para er ansi lítill af heildarmyndinni. Til hans leita pör sem virkilega vilja laga sambandið og mælir Theodór árangurinn af ráðgjöfinni í formi tíma. Það er að þau pör sem ná árangri koma í lengri tíma og flest pör eru hjá honum tvö til þrjú ár.

„En markmiðið mitt sem þerapisti er auðvitað að verða óþarfur á einhverjum tímapunkti fyrir þessi pör.“

Það er hægt að leysa málin með því að tala saman. krakenimages/Unsplash

Gottman-fræðin

Aftur að þeim 25% para sem eru hamingjusöm þá segja Gottman-fræðin að til að komast í þann hóp þá þurfi vita hvað þessi 25% gera öðruvísi en hin 75%, sem skilja eða eru óhamingjusöm, að sögn Theodórs.

„Gottman er í paravinnu eins og Messi er í fótbolta.“

Dr. John og Dr. Julia Gottman eru hjón á áttræðisaldri. Þau hafa í rúm 40 ár rannsakað með akademískum aðferðum hvað þurfi til að pör lifi af.

„Þetta snýst um sjö lykilatriði sem pör þurfa að gera til að lifa það áreiti sem hvert einasta par lendir í.“

Theodór bætir við að fjórir þættir séu líklegri en aðrir til að setja sambönd á hliðina, eins og gagnrýni og vanvirðing, sem er það hættulegasta, þ.e. að svara með hæðni, gera lítið úr maka sínum eða hæðast að honum.

„Nánast allir lenda þarna á einhverjum tímapunkti.“

Theodór segir nánast alla lenda á þeim stað að sýna makanum óvirðingu eða að vera sýnd óvirðing af maka, á einhverjum tímapunkti. Ha Nguyen/Unsplash

Dagana 1. - 5. maí verður haldið námskeið hérlendis á vegum Lausnarinnar um þessar sjö aðferðir í samskiptum sem virka. Fyrirlesarinn kemur frá Bandaríkjunum og hefur yfir 50.000 klukkustundir að baki í meðferðarvinnu.

Að sögn Theodórs hafa fræðin verið til hér heima og margir ráðgjafar hérlendis sem vinna eftir þeim. Hins vegar séu fjórtán ár síðan Gottman-fræðin voru kennd á Íslandi.

„Okkur tókst að fá þennan þaulreynda kennara, sem er viðurkenndur Gottman-kennari og handleiðari, hingað til lands og allir sem vinna með fjölskyldum, starfa í sálusorg, prestar og fólk sem vinnur með fólki, hefðu mjög gott af að læra þessi fræði.“

Theodór segist myndu vera að ljúga ef hann segði Gottman-fræðin það eina sem virkar, því margar aðferðir séu til. Mannskepnan sé aðeins framleidd með ákveðnum hætti. „Og þarna eru einstaklingar búnir að finna ótrúlega góða aðferð til að láta samskipti virka.“