Ein­ar Hugi Bjarna­son lögmaður á Lög­fræðistofu Reykja­vík­ur svar­ar spurn­ing­um les­enda Smart­lands. Hér fær hann spurn­ingu frá mann­eskju sem velt­ir fyr­ir sér hvort fjöl­miðlar megi segja frá fjár­skipt­um ein­stak­linga í miðlum sín­um. 

Sæll Ein­ar

Er fjöl­miðlum heim­ilt að birta upp­lýs­ing­ar um ein­stak­linga, svo sem upp­lýs­ing­ar um auð eða fjár­skipti, upp­lýs­ing­ar sem viðkom­andi telu vera einka­mál og trúnaðar­mál, án þess að biðja viðkom­andi fyrst um leyfi? Er það ekki brot á per­sónu­vernd eða trúnaði?

Kveðja, 

KJB

Góðan dag,

Í 73. gr. stjórn­ar­skrár lýðveld­is­ins Íslands nr. 33/​1944 og 10. gr. Mann­rétt­inda­sátt­mála Evr­ópu er verndaður rétt­ur til skoðana- og tján­ing­ar­frels­is. Af 2. mgr. 73. gr. stjórn­ar­skrár­inn­ar leiðir að maður get­ur ekki tjáð hugs­an­ir sín­ar ábyrgðarlaust þar sem hann verður að ábyrgj­ast þær fyr­ir dómi. Þá kem­ur fram að rit­skoðun og aðrar sam­bæri­leg­ar tálm­an­ir á tján­ing­ar­frelsi megi aldrei í lög leiða.

Fjöl­miðlar gegna lyk­il­hlut­verki í lýðræðisþjóðfé­lagi og tján­ing­ar­frelsi fjöl­miðla nýt­ur vernd­ar sam­kvæmt 73. gr. stjórn­ar­skrár­inn­ar og 1. mgr. 10. gr. Mann­rétt­inda­sátt­mála Evr­ópu. Raun­ar er al­mennt viður­kennt að fjöl­miðlar njóti sér­stak­lega ríkr­ar vernd­ar tján­ing­ar­frels­is en því frelsi fylg­ir einnig skyld­ur og ábyrgð. Það er því áskor­un sem fjöl­miðlar standa frammi fyr­ir hvort að birta eigi efni sem mats­atriði er hvort gangi í ber­högg við lög, t.d. ærumeiðandi um­mæli eða brot á friðhelgi einka­lífs. Fjöl­miðlar, líkt og aðrir, geta átt á hættu að sæta viður­lög­um vegna slíks efn­is eða ómerk­ingu um­mæla.

Þegar tek­in er afstaða til þess hvort tak­mörk­un á tján­ing­ar­frelsi fjöl­miðla sé heim­il í þágu vernd­ar rétt­inda annarra veg­ast á ann­ars veg­ar tján­ing­ar­frelsi sam­kvæmt 73. gr. stjórn­ar­skrár­inn­ar og hins veg­ar friðhelgi einka­lífs sam­kvæmt 71. gr. stjórn­ar­skrár­inn­ar. Þetta hags­muna­mat get­ur verið flókið og til margra þátta að líta, t.a.m. þeirra rétt­inda og skyldna sem á fjöl­miðlum hvíla m.a. í lög­um um fjöl­miðla nr. 38/​2011. Ekki eru tök á því á þess­um vett­vangi að fjalla ít­ar­lega um þetta atriði en víst er að ekki ræður þar eitt atriði úr­slit­um held­ur þarf að fram­kvæma heild­armat með hliðsjón af at­vik­um öll­um.

Svarið við spurn­ing­unni er því það að fjöl­miðlum er al­mennt heim­ilt að birta upp­lýs­ing­ar um ein­stak­linga sem viðkom­andi tel­ur vera einka- eða trúnaðar­mál, án þess að biðja viðkom­andi um leyfi áður. Fjöl­miðlar verða hins veg­ar að bera ábyrgð á efn­inu, líkt og áður er rakið. Auk þess sem viðkom­andi aðili sem tel­ur að lög­mæt­ir hags­mun­ir sín­ar, einkum æra eða orðspor, hafi beðið tjón af því að rangt hafi verið farið með staðreynd­ir í fjöl­miðli hef­ur rétt til andsvara í viðkom­andi miðli eða til annarra jafn­gildra úrræða, sbr. 36. gr. fjöl­miðlalaga.

Bestu kveðjur,

Ein­ar Hugi Bjarna­son lögmaður. 

Ligg­ur þér eitt­hvað á hjarta? Þú get­ur sent Ein­ari Huga og öðrum lög­mönn­um á Lög­fræðistofu Reykja­vík­ur spurn­ingu HÉR. 

Tengd­ar frétt­ir

Spurðu lög­mann­inn

Íbúðin var skráð á hana: Hvað ger­ist við sam­búðarslit?

• Hvað máttu gefa mikla pen­inga án þess að lenda í veseni?
• Get­ur faðir gefið börn­un­um hlut í fyr­ir­tæk­inu sínu?
• Má leigja út íbúð for­eldr­is sem er á hjúkr­un­ar­heim­ili?
• Hvað verður um eign­ir hins látna ef viðkom­andi var í sam­búð?

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

• Blogga um frétt