Kampavín hrísgrjónanna í hættu

Þessi ein­staka staða ger­ir markaðinn sér­stak­lega viðkvæm­an fyr­ir trufl­un­um. Nú­ver­andi átök milli ríkj­anna, bæði hernaðarleg og diplóma­tísk, valda áhyggj­um um að aðfanga­keðjur verði fyr­ir skaða, ekki síst þar sem hrís­grjóna­rækt­un fer fram á svæðum ná­lægt átaka­héröðum og viðkvæm­um landa­mær­um.

Stríðsátök hræða fjár­festa

Eft­ir loft­árás Ind­lands og hernaðarviðbrögð beggja ríkja lækkaði pak­ist­anski hluta­bréfa­markaður­inn um 5% og ind­verska rúpí­an féll um 0,5% gagn­vart doll­ara. Fjár­fest­ar hafa dregið úr áhættu­sækni og auk­in óvissa hef­ur gert er­lenda fjár­festa var­færn­ari, einkum gagn­vart Pak­ist­an.

Þó að ind­versk­ir markaðir sýni meiri seiglu vegna stærðar hag­kerf­is­ins er ljóst að áfram­hald­andi átök, eða jafn­vel hót­an­ir um trufl­un á vatns­flæði og sam­göng­um, geta haft víðtæk áhrif, m.a. á land­búnað, út­flutn­ing og fjár­fest­ingaráætlan­ir í báðum ríkj­um.

Ris­ar í heims­hag­kerf­inu

Ind­land og Pak­ist­an eru bæði fjöl­menn ríki með veru­leg áhrif í alþjóðahag­kerf­inu. Ind­land er með um 1,4 millj­arða íbúa og er fimmta stærsta hag­kerfi heims með verga lands­fram­leiðslu upp á um 4,1 bill­jón doll­ara, eða um 580.000 millj­arða ís­lenskra króna. Pak­ist­an er með um 240 millj­ón­ir íbúa og verg lands­fram­leiðsla þess er um 379 millj­arðar doll­ara, sem jafn­gild­ir um 54.000 millj­örðum króna.

Ind­land er leiðandi í út­flutn­ingi á lyfj­um, upp­lýs­inga­tækniþjón­ustu, demönt­um og hrís­grjón­um, en Pak­ist­an flyt­ur út tex­tíl, land­búnaðar­af­urðir og basmati-hrís­grjón. Á sama tíma eru bæði rík­in háð inn­flutn­ingi á mik­il­væg­um vör­um. Ind­land er einn stærsti inn­flytj­andi heims og flyt­ur meðal ann­ars inn hrá­ol­íu, iðnaðar­vör­ur, gull og áburð. Pak­ist­an flyt­ur aðallega inn olíu, lyf, iðnaðarbúnað og hrávör­ur fyr­ir fram­leiðslu.

Ef stríðið hef­ur áhrif á flutn­ings­leiðir, aðgengi að hrá­efn­um eða alþjóðleg­ar aðfanga­keðjur gæti það haft víðtæk áhrif, bæði á heima­markaði og í alþjóðleg­um viðskipt­um.

Hóta að vopn­væða vatnið

Vatns­rétt­inda­deil­ur milli ríkj­anna hafa staðið yfir í ára­tugi, en stríðið hef­ur nú vakið áhyggj­ur af framtíð svo­kallaðs sam­komu­lags um Ind­us-fljótið (e. Ind­us Waters Treaty), sem var und­ir­ritað árið 1960 með aðkomu Alþjóðabank­ans.

Sam­komu­lagið trygg­ir Pak­ist­an aðgang að vatni úr þrem­ur stór­fljót­um og er lífs­nauðsyn­legt fyr­ir land­búnað og vatns­bú­skap lands­ins. Ef Ind­land, annaðhvort form­lega eða óform­lega, ákveður að stjórna vatns­rennsli með stífl­um eða töf­um, gæti það haft al­var­leg áhrif á mat­væla­fram­leiðslu í Pak­ist­an og vakið alþjóðleg viðbrögð.

For­sæt­is­ráðherra Ind­lands, Nar­endra Modi, gaf ný­verið til kynna að Ind­land hygðist beita vatni sem valda­tæki gagn­vart Pak­ist­an. „Héðan í frá mun vatn Ind­lands renna Indlandi til hags­bóta, það verður varðveitt Indlandi til fram­drátt­ar og notað til fram­fara Ind­lands,“ sagði Modi á þriðju­dag, aðeins nokkr­um klukku­stund­um áður en Ind­verj­ar gerðu loft­árás á Kasmír. Orð hans hafa verið túlkuð sem bein ógn við Ind­us-fljóts­sam­komu­lagið og lífs­nauðsyn­leg­an aðgang Pak­ist­an að vatni.

Óbein áhrif um all­an heim

Deil­an hef­ur áhrif langt út fyr­ir svæðið. Evr­ópa og Banda­rík­in eru helstu markaðir fyr­ir basmati-hrís­grjón og viðkvæm aðfanga­keðja hef­ur lengi ein­kennt alþjóðleg mat­vælaviðskipti. Um 90% af basmati-út­flutn­ingi Pak­ist­ans fara til Evr­ópu og Banda­ríkj­anna, sam­kvæmt töl­um frá sam­tök­um hrís­grjóna­út­flytj­enda í Pak­ist­an. Ef ástandið dregst á lang­inn má gera ráð fyr­ir hækk­andi verði og mögu­leg­um skorti í versl­un­um um all­an heim, jafn­vel á Íslandi.

Á meðan halda bæði rík­in áfram að verja eig­in hags­muni og hernaðarleg mark­mið. En í skugga sprengj­anna eru það líka alþjóðleg­ar aðfanga­keðjur, vatns­rétt­indi og mat­væla­ör­yggi sem eru í hættu og það ógn­ar lífsviður­væri millj­óna manna á Indlandi, í Pak­ist­an og víðar um heim.