Útgjöld til hernaðar- og varnarmála aukast um allan heim

Útgjöld til hernaðar- og varn­ar­mála hafa stór­auk­ist á síðustu árum, einkum í Evr­ópu og Mið-Aust­ur­lönd­um. Þetta kem­ur fram á síðu Lands­bank­ans. 

Talið er að viðmið um út­gjöld aðildarríkja NATO verði hækkað tölu­vert á leiðtoga­fundi sem hald­inn verður í Haag í lok júní. Ekki er ljóst hversu mikið Ísland gæti þurft að auka varn­artengd út­gjöld. Hernaðarút­gjöld nema nú að meðaltali um 2,5% af vergri lands­fram­leiðslu í heim­in­um og hafa ekki verið jafn um­fangs­mik­il miðað við höfðatölu frá ár­inu 1990. 

Hernaðarút­gjöld hækki í 5%

Bú­ist er við að viðmið um út­gjöld aðild­ar­ríkja NATO til hernaðar- og varn­ar­mála verði hækkað úr 2% af vergri lands­fram­leiðslu í allt að 5% á fund­in­um í lok mánaðar­ins. Aðild­ar­ríkj­um NATO hef­ur að meðaltali ekki tek­ist að upp­fylla viðmiðið um að 2% af vergri lands­fram­leiðslu skuli varið til varn­ar­mála. Nýtt viðmið um 5% kall­ar því á veru­lega sókn í hernaðar­upp­bygg­ingu seg­ir á síðu Lands­bank­ans. 

Grein­ing Lands­bank­ans seg­ir aukna hernaðar­upp­bygg­ingu lita hag­vaxt­ar- og verðbólgu­horf­ur á heimsvísu og geta haft margþætt efna­hags- og sam­fé­lags­leg áhrif.  

Auk­in her­væðing í Evr­ópu

Árið 2024 juk­ust út­gjöld til hernaðar- og varn­ar­mála um 9,4% á heimsvísu. Útgjöld­in hafa ekki auk­ist jafn­mikið á einu ári á því tíma­bili sem gögn alþjóðafriðar­stofn­un­ar­inn­ar SIPRI ná yfir, aft­ur til árs­ins 1988, seg­ir í grein­ingu Lands­bank­ans. Aukn­ing­in var mest í Evr­ópu þar sem út­gjöld­in juk­ust um 17% en öll ríki álf­unn­ar, að Möltu und­an­skil­inni, vörðu meiri fjár­mun­um til mála­flokks­ins árið 2024 en árið áður. 

Inn­rás Rússa í Úkraínu og auk­in her­væðing í Evr­ópu í kjöl­far þess skýr­ir þessa miklu aukn­ingu út­gjalda. Óvissa um af­stöðu Banda­ríkj­anna til varn­ar­sam­starfs ýtir und­ir þess­ar áhersl­ur. 

Banda­rík­in eyða mestu í hernað

Banda­rík­in verja enn lang­mestu fé í hernaðarút­gjöld á heimsvísu en Banda­rík­in eiga 37% af öll­um hernaðarút­gjöld­um í heim­in­um og 66% af hernaðarút­gjöld­um aðild­ar­ríkja NATO sam­kvæmt grein­ingu Lands­bank­ans. Don­ald Trump Banda­ríkja­for­seti hef­ur þrýst á NATO-ríki og hvatt til stórauk­inna fjár­fram­laga til varn­ar­mála. 

Pete Heg­seth, varn­ar­málaráðherra Banda­ríkj­anna, sagði við NATO-ríki í dag að þær gætu ekki reitt sig ein­göngu á Banda­rík­in varðandi varn­ar­mál. 

Frétt af mbl.is

Heg­seth: Geta ekki ein­göngu reitt sig á Banda­rík­in

Ísra­el er það land sem bætti hlut­falls­lega mest við hernaðarút­gjöld en út­gjöld­in juk­ust um 65% á síðasta ári og nema þá 8,8% af vergri lands­fram­leiðslu. Ísra­el er þar af leiðandi það land sem eyðir næststærstu hlut­falli vergr­ar lands­fram­leiðslu í hernað á eft­ir Úkraínu þar sem hlut­fallið er 34%. 

• Blogga um frétt