Pistlar:

Brottflutningur Afgana frá Pakistan hefur verið umfangsmikið og umdeilt ferli allt frá árinu 2023 þegar pakistönsk stjórnvöld hófu stórfelldar aðgerðir í þeim tilgangi að vísa óskráðum afgönskum flóttamönnum úr landi. Pakistan hefur hýst milljónir afganskra flóttamanna sem margir flúðu til landsins vegna stríðsins í Afganistan, einkum eftir innrás sovéska hersins 1979 og síðar vegna valdatöku Talibana 2021 í kjölfar „brottfarar aldarinnar“!

Í október 2023 tilkynnti ríkisstjórn Pakistan að um 1,7 milljónir óskráðra Afgana yrðu neyddir til að yfirgefa landið. Pakistanar báru fyrir sig að þeir væru að reyna að takast á við öryggisógnir og efnahagslegar áskoranir samfara veru Afgana í landinu. Þessi ákvörðun var harðlega gagnrýnd af alþjóðasamfélaginu, þar á meðal Sameinuðu þjóðunum, sem bentu á þá mannúðarkrísu sem gæti fylgt slíkum fjöldabrottvísunum. SÞ hafa kallað eftir því að Pakistan stöðvi þessar þvinguðu brottvísanir og tryggi mannúðlega meðferð flóttamanna. Augljóslega hefur umfjöllun fjölmiðla verið hverfandi á vesturlöndum og því lítill pólitískur þrýstingi frá alþjóðasamfélaginu til að bregðast við þessari krísu, öfugt við ástandið á Gaza, svo dæmi sé tekið. Brottflutningur Pakistana getur haft áhrif annars staðar og hugsanlegt að fleiri afganskir flóttamenn leggi leið sína til Evrópu í kjölfarið.

Ógnarstjórn Talibana

Enginn efast um að brottfluttir Afganar standa frammi fyrir erfiðum aðstæðum í gamla heimalandinu þar sem Talíbanar stjórna og efnahagslegar og félagslegar aðstæður eru slæmar. Konur og stúlkur eru sérstaklega viðkvæmar vegna takmarkana á réttindum þeirra undir stjórn Talibana.

Það hefur ekki stöðvað pakistönsk stjórnvöld en frá haustinu 2023 fram til júní 2025 er talið að yfir 200.000 Afganar hafi verið sendir aftur til Afganistans, samkvæmt tölum frá pakistanska innanríkisráðuneytinu. Aðrar upplýsingar segja að nærri ein milljón hafi verið flutt úr landi í þvinguðum brottvísunum nú þegar. Gert er ráð fyrir að um 600 þúsund verði send úr landi í ár.

Brottflutningurinn felur oft í sér handtökur og nauðaflutninga yfir landamærin, aðgerðir sem hafa vakið gagnrýni vegna ómannúðlegra aðstæðna fólksins. Afganskir ríkisborgarar, þar á meðal konur, börn, aldraðir og hinsegin einstaklingar, eru þannig miskunnarlaust sendir aftur til Afganistans, oft án tillits til stöðu þeirra. Alþjóðlegar stofnanir, eins og UN Women, hafa lýst áhyggjum af því hvernig brottvísanir bitna á afgönskum konum vegna aðstæðna þeirra í Afganistan.

Vilja losna við afganska hryðjuverkamenn

Eins og áður sagði hafa pakistönsk stjórnvöld réttlætt brottvísanirnar með vísan til öryggisógnar, þar sem yfirvöld telja að sumir afganskir flóttamenn tengist hryðjuverkahópum. Einnig er vísað til efnahagslegra ástæðna, svo sem þrýstings á innviði og atvinnumarkað. Íran, sem einnig hýsir milljónir Afgana, hefur sömuleiðis stundað brottvísanir afganskra flóttamanna í ríkum mæli. Tölur benda til að hundruð þúsunda hafi verið sendir aftur til Afganistans frá Íran, en umfangið er minna en í Pakistan.

Afganskir flóttamenn sem snúa aftur eiga oft erfitt með að finna öruggt húsnæði, vinnu og aðgengi að grunnþjónustu eins og heilbrigðisþjónustu og menntun. Landamærastöðvar landanna eru oft lokaðar tímabundið vegna átaka milli afganskra og pakistanskra yfirvalda. Það hefur í för með sér að þúsundir flóttamanna verða stundum strandaglópar á landamærastöðvunum.

Flóttamenn á flóttamenn ofan

Engum blöðum er um það að fletta að þetta séu stærstu nauðungarflutningar flóttamanna í dag. Tyrkland hýsir um 3,6 milljónir sýrlenskra flóttamanna. Engin sambærileg fjöldabrottvísun hefur átt sér stað, en Tyrkland hefur ýtt undir „sjálfviljugar“ heimferðir og sent þúsundir aftur til norðurhluta Sýrlands, oft undir þvinguðum kringumstæðum.

Líbanon, með um 1,5 milljónir sýrlenskra flóttamanna, hefur einnig stundað brottvísanir, en fjöldinn er minni, líklega tugþúsundir frekar en hundruð þúsunda.

Sé litið til Asíu þá neyddust yfir 700.000 Rohingyar til að flýja frá Mjanmar til Bangladess árið 2017 vegna ofsókna. Það er ein stærsta fjöldabrottför flóttamanna á skömmum tíma í seinni tíð. Þetta var þó ekki brottvísun frá gestgjafalandi heldur flótti vegna þjóðernishreinsana.

Frá 2003 og áfram í Darfur-stríðinu flúðu milljónir Súdana til nágrannaríkja. Brottvísanir frá gestgjafalöndum (eins og Chad) hafa verið takmarkaðar en fjöldinn sem flúði var gríðarlegur.

Eftir innrás Rússlands í Úkraínu 2022 flúðu yfir 8 milljónir Úkraínumanna til Evrópu. Brottvísanir hafa verið í lágmarki, en einstaka lönd, eins og Pólland, hafa sett þrýsting á suma flóttamenn að snúa aftur til Úkraínu.