Pistlar:

Þýski heimspekingurinn Immanuel Kant taldi að þjóðríki með skýr landamæri væru nauðsynleg til að koma á stöðugleika en merkilegt er til þess að hugsa að Kant fjallaði um landamæri í tengslum við hugmyndir sínar um varanlegan frið, „Um eilífan frið“ (Zum ewigen Frieden, 1795). Hann lagði einnig til alþjóðlegt samstarf sem gæti dregið úr átökum milli ríkja þó að líklega hafi hann ekki haft Schengen-samstarfið í huga á þeim tíma! En Kant taldi augljóslega að landamæri væru í senn verkfæri til aðgreiningar og brú til samvinnu.

John Locke, annar mikilvægur pólitískur heimspekingur, fjallaði um eignarrétt og samfélagssáttmála í riti sínu „Tvær ritgerðir um stjórnarfar“ (Two Treatises of Government, 1689). Hann leit svo á að landamæri væru afleiðing af samkomulagi manna um að skipuleggja samfélög og verja sameiginlega hagsmuni, eins og eignir og frelsi þeirra sem lifðu í viðkomandi samfélagi. Íslendingasögurnar okkar sýna glögglega að landamerki voru mikilvæg fyrir eignarrétt og félagslegan stöðugleika og deilur um þau leiddu gjarnan til átaka.

Þurfum við að vakna?

Þegar þetta er skoðað er merkilegt að hlusta á Úlfar Lúðvíks­son, lög­reglu­stjóra á Suður­nesj­um, í viðtali við Eggert Skúlason, umsjónarmann Dagmála á mbl.is. Úlfar er yf­ir­maður landa­mæra­eft­ir­lits á Kefla­vík­ur­flug­velli ásamt toll­in­um. Hann er í raun sá embættismaður sem helst hefur með landamæravörslu hér að gera. Úlfar rifjar upp að við göngum inn í Schengen 2001 og segir að um langt árabil hafi löggæsla ekki verið sem skyldi á ytri landamærum.

„Við þurf­um að vakna,“ seg­ir Úlfar í viðtalinu og hlustendur hrökkva ósjálfrátt við. Hvernig má það vera, hjá þjóð sem hefur skýrustu og afmörkuðustu landamæri sem finnast? Af hverju þurfum við að vakna. Jú, við höfum byggt upp og haldið úti kerfi sem þjónar erlendu fólki betur en íslenskum almenningi.
Úlfar bendir á að frá­vís­un­um hef­ur fjölgað mikið en hann tel­ur að gera þurfi bet­ur. „Þá tel ég að fyr­ir sjálf­stæða þjóð þá get­um við, held ég, gert miklu miklu bet­ur. Við þurf­um stífari út­lend­inga­lög­gjöf. Landa­mæra­lög­in ég þyrfti, eða lög­regla þyrfti að sjá all­ar þving­un­ar- og frá­vís­un­ar- og brott­vís­un­ar­heim­ild­ir í landa­mæra­lög­un­um sjálf­um,“ seg­ir Úlfar.

Skera þarf á þráðinn

Færa má rök fyrir því að flestir landsmenn æski þess að landamæri landsins séu tekin alvarlega og að hingað komi einungis þeir sem eigi erindi eða styðji við það samfélag sem hér er fyrir. En stjórnmálin hafa búið til kerfi sem gerir eftirlitinu erfitt að starfa. Úlfar tek­ur sem dæmi að ef út­lend­ingi er frá­vísað á landa­mær­un­um og hann kær­ir frá­vís­un­ina til kær­u­nefnd­ar út­lend­inga­mála þá er hon­um skipaður talsmaður og sá kostnaður fell­ur á ís­lensk­an al­menn­ing. Úlfar tel­ur rétt að af­nema þetta fyr­ir­komu­lag. „Skera á þenn­an þráð,“ eins og hann orðar það.

Í máli Úlfars kemur fram að hann sé fyrst og fremst að horfa til þess að hægt sé að frá­vísa grunuðum brota­mönn­um eða fólki sem lík­ast til er að koma til að stunda svarta vinnu. Hann nefn­ir í viðtalinu fólk frá Alban­íu, Georgíu og Norður-Afr­íku. Hann tek­ur fram að hann sé ekki að tala um þess­ar þjóðir í heild sinni en frá þess­um lönd­um og svæðum hafa komið ein­stak­ling­ar sem ekki eiga hefðbund­in er­indi til Íslands.
Úlfar tel­ur Íslend­inga enn geta snúið þró­un­inni sér í hag og víða séu sókn­ar­færi til að bregðast starf­semi er­lendra glæpa­hópa hér á landi. Skila­boðin hans eru skýr, eins og kom fram hér að ofan. „Við þurf­um bara að vakna.“

Fótfesta erlendra glæpaklíka

Verra er að er­lend­ar glæpaklík­ur hafa náð fót­festu á Íslandi eins og öllum má vera ljóst en að því hefur verið vikið að hér í pistlum. Eftir að hafa hlustað á viðtalið við Úlfar ætti enginn að fara í grafgötur með að ástandið er alvarlegt þó að íslenskir fjölmiðlar séu alla jafna tregir að beina kastljósinu að höfuðpaurunum. Í þeirri baráttu sem þarf að heyja fyrir öryggi landamæranna skipta einstaka burðadýr engu máli. Og þau segja aldrei frá höfuðpaurunum, viti þeir það á annað borð.
Í viðtalinu við Úlfar kemur fram að þess­ar glæpaklík­ur sæki á lög­reglu­embættið á Suður­nesj­um með aðstoð ís­lenskra lög­manna. Hann er þó þeirr­ar skoðunar að við get­um enn snúið stöðunni á þessu sviði okk­ur í hag. Úlfar bend­ir jafn­framt á að það sé eng­in skylda af hálfu Íslands að vista hér á landi er­lenda rík­is­borg­ara sem hafi gerst brot­leg­ir við lög. Það sé ekki hluti af samn­ing­um við Evr­ópu­sam­bandið.

Einhverra hluta vegna hafa erlendir glæpamenn náð fótfestu hér, og þá helst inni í höfuðborg landsins. Úlfar segist ekki þekkja ástæðu þess en segir að með markvissu átaki sé hægt að laga þetta. Hann segir að vegna túrismans þá skipti gríðarlega miklu í markaðssetningu landsins að geta boðið ferðamönnum upp á örugga vist hjá okkur.

Þarf meira fjármagn?

Eins furðulegt og það er þá eru enn nokk­ur flug­fé­lög sem fljúga til Íslands sem ekki veita upp­lýs­ing­ar um farþega sam­kvæmt alþjóðaregl­um. Þessi ótrú­lega staða hef­ur verið til um­fjöll­un­ar mánuðum sam­an eft­ir að Úlfar vakti fyrst at­hygli á þessu í viðtali við Morg­un­blaðið. Hann segist von­ast til að þess­ari smugu verði lokað síðar á ár­inu. Hann bend­ir hins veg­ar á að tolla­yf­ir­völd hafi mögu­leika á að knýja á um að þessi flug­fé­lög skili upp­lýs­ing­um á til­sett­um tíma. Þeim úrræðum hef­ur ekki verið beitt. Bolt­inn er hjá stjórn­völd­um. Úlfar hvet­ur stjórn­mála­menn til að hlusta á hvað emb­ætt­is­menn sem eru í fram­lín­unni hafa að segja. Hann kall­ar eft­ir breyt­ing­um, seg­ist ekki nóg að senda bara minn­is­blöð um ástandið. Allt kostar þetta fjármuni og Úlfar seg­ist þurfa um hálf­an millj­arð króna í viðbótar­fjárfram­lög til að hægt sé að sinna eft­ir­liti á landa­mær­un­um sóma­sam­lega. Hann kall­ar eft­ir tíu til fjór­tán fanga­vörðum og stuðningi rík­is­stjórn­ar, þings og þjóðar.